المپیاد جهانی فیزیک یک رقابت علمی بین دانش‌آموزان دبیرستانی کشورهای مختلف است که نخستین بار در سال ۱۳۴۶ (۱۹۶۷ میلادی) در مرکز کشور لهستان (ورشو) انجام شد. قبل از آن از سال ۱۹۵۹ المپیاد ریاضی بین کشورهای مختلف برگزار می‌شد. تجربه‌ی موفقیت‌آمیز المپیاد ریاضی، فیزیک دان‌ها را به‌سوی برگزاری چنین مسابقه‌ای در رشته‌ی فیزیک ترغیب کرد که هدف آن توجه به آموزش فیزیک و مقایسه‌ی دانش فیزیک بهترین دانش‌آموزان جهان با یکدیگر بود.
در این راستا سه استاد فیزیک از کشورهای چکسلواکی، لهستان و مجارستان احتمال‌های مختلف برای برگزاری المپیاد در کشور خود را بررسی می‌کردند که نهایتاً لهستان به خاطر آب و هوای متعادل آن انتخاب شد و نخستین المپیاد فیزیک در سال ۱۹۶۷ در آن کشور برگزار شد. تفاوت عمده « المپیاد فیزیک » با «المپیاد ریاضی» در این است که تنها به «مسأله تئوری» اختصاص ندارد و یک بخش به «مسائل عملی و آزمایشگاهی» اختصاص دارد. این بخش، برگزاری این المپیاد را پرهزینه و پرکارتر می‌کند.
به گزارش سرویس اخبار علمی سایت شات ایکس و به نقل از ایمنا نخستین المپیاد بین پنج کشور از اروپای مرکزی برگزار شد که آزمون آن شامل چهار سوال تئوری و یک سوال عملی بود. در آن زمان هر تیم را سه دانش‌آموز و یک استاد تشکیل می‌داد. از این سال به بعد در هر سال یک المپیاد در کشورهای میزبان برگزار شد.
در سال ۱۳۶۶ (۱۹۸۷ میلادی) دو فیزیکدان ایرانی به‌عنوان ناظر به کشور اتریش برای شرکت در نوزدهمین المپیاد فیزیک اعزام شدند. ایران در سال ۱۳۶۷ (۱۹۸۸ میلادی) برای نخستین‌بار در بیستمین المپیاد جهانی فیزیک با یک تیم پنج نفره شرکت کرد و در بین ۳۰ کشور به مقام بیستم دست یافت. از آن سال نتایج تیم‌های ایرانی در مسابقات جهانی فیزیک بسیار درخشان بوده است و مدال‌های رنگارنگ بسیاری توسط دانش‌پژوهان ایران به دست آمده است.
اهداف برگزاری المپیاد فیزیک در سطح ملی و جهانی
- ایجاد تحول و پویایی در بخشی از دانش‌آموزان توانا و معلم‌های باانگیزه در زمینه‌ی فیزیک
- شناسایی و تشویق دانش‌آموزان مستعد و هموار ساختن راه برای رشد آن‌ها در مسیر تحصیلی
- جذب دانش‌آموزان به ادامه تحصیل در رشته‌ی فیزیک
- افزایش ترجمه و تألیف کتب مفید فیزیک برای دانش‌آموزان دبیرستانی
- مقایسه‌ی توانایی‌های دانش‌آموزان و کیفیت آموزش و پرورش کشور با دیگر کشورها
- تقویت اعتماد به نفس دانش‌آموزان خاص و دیگر دانش‌آموزان کشور
- انجام کار علمی‌آموزشی با استاندارهای بالا برای حدود ۴۰ نفر در هر سال
- رابطه تنگاتنگ المپیاد فیزیک با رشته‌های مهندسی نظیر برق، مکانیک، عمران، هوافضا، صنایع
- موفقیت دانش‌آموزان در ادامه تحصیل در رشته‌های مهندسی
- درک بهتر از پدیده‌ها و وقایع طبیعی
شرایط شرکت در المپیاد فیزیک
- دانش آموزان در سال‌تحصیلی مشغول به تحصیل در پایه‌های دهم یا یازدهم دوره دوم متوسطه باشند.
- حضور دانش آموزان پایه دهم در آزمون المپیاد فیزیک به صورت آزمایشی است و امکان ورود به دوره آموزشی تابستان را نخواهند داشت. (در صورت قبولی در مرحله اول، می‌توانند در مرحله دوم شرکت کنند، اما برگه مرحله‌ی دوم آن‌ها تصحیح نمی‌شود.)
- بین مرحله دوم و دوره تابستان یک مرحله آزمون عملی برگزار می‌شود. برگزیدگان مرحله عملی وارد دوره تابستان خواهند شد.
- ادامه تحصیل در رشته‌های گروه پزشکی برای دارندگان مدال طلای جهانی المپیاد فیزیک امکان پذیر است.
- افرادی که موفق به کسب مدال طلای آزمون المپیاد فیزیک شوند، از شرکت در کنکور سراسری زیرگروه مربوطه معاف خواهند شد.
- دانش آموزان علاقه‌مند رشته تجربی می‌توانند در آزمون المپیاد فیزیک شرکت کنند.
اسامی شرکت‌کنندگان ایرانی المپیاد جهانی فیزیک ۲۰۲۴
محمدامین حق‌جو
بهراد محمدیان
سید محمد حسینی
ابوالفضل شیری
سارا موسایی
این رقابت جهانی با توجه به اهمیت روزافزون فیزیک در بیشتر زمینه‌های فناوری و آموزش عمومی جوانان، همچنین با هدف افزایش ارتباطات بین‌المللی هر سال در یکی از کشورهای جهان برگزار می‌شود و سال جاری نیز دانشگاه صنعتی اصفهان با نگاه ملی و با استفاده از مجموعه استادان، دانشجویان و کارکنان، تجربه ارزشمند دوره‌های قبلی و زیرساخت‌های رفاهی و آموزشی خود می‌کوشد رویداد علمی پویا و معتبری را برگزار کند.
دانشگاه صنعتی اصفهان پیش از این در سال ۱۳۸۶ میزبان المپیاد جهانی فیزیک بوده و در دوره فعلی نیز به دلیل وجود زیرساخت‌های لازم برای برگزاری آزمون و امکانات رفاهی و اسکان شرکت‌کنندگان، بار دیگر برای میزبانی توسط کمیته برگزاری انتخاب شده است، ۱۹۸ دانشجوی دانشگاه صنعتی اصفهان به‌عنوان سرتیم‌یار، تیم‌یار، راهنما و نیروی اجرایی در این رویداد همکاری می‌کنند، همچنین در کنار برگزاری امتحانات علمی و نظری، برنامه‌های فرهنگی‌تفریحی از جمله بازدید از مجتمع فولاد مبارکه، مراسم گلاب‌گیری کاشان و مسجد جامع عتیق نیز برای شرکت‌کنندگان و سایر مهمانان این رویداد در نظر گرفته شده است.
افتتاحیه پنجاه‌وچهارمین المپیاد جهانی فیزیک یکم مرداد از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۲:۰۰ در سالن شیخ‌بهایی دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار می‌شود؛ این رویداد تا هفتم مرداد ادامه دارد.