کهکشان عروس دریایی JO206 یک دیسک ستارهساز رنگارنگ، احاطهشده توسط یک ابر نورانی و کمرنگ از گرد و غبار است که در فاصله بیش از ۷۰۰ میلیون سال نوری از زمین در صورت فلکی دلو قرار دارد.
کهکشانهای عروس دریایی بهواسطه شکل ظاهری خود به این عنوان نامیده میشوند، زیرا از دیسکهای مرکزی آنها چندین ساختار شاخکمانند بلند بیرون زده است که محل شکلگیری ستارههای درخشان را تشکیل میدهد. این ساختارها از برهمکنش کهکشانها و محیط درون خوشهای تشکیل میشوند که محیطهایی ضعیفشده حاوی پلاسمای داغ است و توانایی خارج کردن گاز را از کهکشانها و انهدام قابلیت تشکیل ستاره آنها را دارد. کهکشانها با حرکت در خوشههای کهکشانی به محیط درون خوشهای برخورد میکنند. این برخورد منجر به جدا شدن گاز از درون کهکشانها و انتقال آن به سمت شاخکهای بلند تشکیل ستاره طی فرآیندی موسوم به ضربه قوچ میشود.
شاخکهای کهکشانهای عروس دریایی فرصتی منحصربهفرد برای مطالعه نحوه شکلگیری ستارگان در شرایط سخت و بهدور از تأثیر قرص اصلی کهکشان به اخترشناسان میدهد. طبق کاوشهای انجامگرفته هیچ تفاوت قابلتوجهی بین شکلگیری ستارگان در قرص کهکشانهای عروس دریایی و تشکیل ستاره در شاخکهای آنها وجود ندارد که این امر نشان میدهد محیط ستارگان تازهتشکیل شده تأثیری جزئی بر شکلگیری آنها دارد. این امر یک مکاشفه شگفتانگیز است که درک اخترشناسان را از پرورش ستارگان در این اجرام آسمانی مرموز افزایش میدهد.
JO206؛ یک کهکشان عروس دریایی حیرتانگیز در کیهان
کهکشان عروس دریایی JO206 یک قرص ستارهساز رنگارنگ دارد که با ابرهای درخشانی از غبار احاطه شده است. جدا از ستارگان درخشان موجود در پسزمینه، ساختارهای شاخکمانند آن نیز دارای درخشندگی خاصی است که در دریای جوهریرنگ فضا جلوهگری میکند و به آن شمایلی همچون رقص یک عروس دریایی در اقیانوسی به رنگ سیاه میدهد. نحوه قرارگیری JO206 در زاویهای روبهرویی نسبت به منظومه شمسی باعث میشود این کهکشان از روی زمین با جزئیاتی خیرهکننده و بدیع دیده شود که هر ببیندهای را مسحور میکند. از سوی دیگر این عروس دریایی فضایی با وجود برخی ویژگیهای آناتومیکی بسیار فراتر از آن چیزی است که در ابتدا ممکن است به چشم بیاید.
JO206 ششمین و آخرین تصویر کمپین رصدی هابل از کهکشانهای عروس دریایی است که طی دو سال گذشته مورد رصد بودهاند و نقطه اوج این مشاهدات بهشمار میرود، چراکه نشاندهنده به پایان رسیدن این کمپین است. هابل طی این دو سال موفق به رصد شش کهکشان عروس دریایی چشمگیر شده است. هر یک از این شگفتیهای کهکشانی گنجینهای از اکتشافات علمی ارائه میدهد که راههای جدیدی را برای تحقیقات گستردهتر در زمینه ستارگان و تشکیل آنها باز میکند و درک بشر را از کیهان گسترش میدهد، زیرا درک شرایط فیزیکی این کهکشانها که برخلاف کهکشانهای رایج فرآیند تشکیل ستاره در دیسک آنها رخ نمیدهد، برای اخترفیزیکدادنان بسیار مهم است.
اخترشناسان در مطالعات خود روی این شش کهکشان بیش از ۳۷۰۰ منطقه ستارهزایی در دیسکها، ۱۲۰۰ منطقه در مناطق خارج از سطح کهکشانی و بیش از ۱۲۰۰ منطقه در شاخکها شناسایی کردند. بیشتر این مناطق کوچکتر از ۵۰۰ سال نوری هستند و نشانههای واضحی از خالی بودن دیسکهای کهکشانی از ستاره اما پر بودن شاخکها از انواع ستارههای روشن و فشرده بود.
محققان امیدوارند که بررسی تصاویر و اطلاعات جمعآوریشده توسط هابل در این برنامه منجر به پیشرفت درک بشر در زمینه ارتباط موجود میان جداسازی ناشی از ضربه قوچ و فرآیند تشکیل ستارهها شود، زیرا بهطور معمول کهکشانها گهوارهای برای تولد ستارههای جدید محسوب میشوند. این یک فرآیند سلسهمراتبی است که در تمام کهکشانهای ستارهساز رخ میدهد، اما کهکشانهای بسیار دور تحت سلطه مناطق ستارهساز بسیار درخشانی هستند که بزرگتر و پرجرمتر از مناطق ستارهساز کهکشان راه شیری است. این امر فعالیت تشکیل ستارهها را بهشدت تحتتأثیر قرار میگیرد.
حذف گازهای بینستارهای از قرص کهکشانی بهدنبال برهمکنش هیدرودینامیکی با محیط داغ بین کهکشانی طی پدیده فشار قوچ تأثیری قوی بر جمعیت کهکشانها در محیطهای متراکمی همچون گروهها، بهویژه خوشههای کهکشانی دارد، زیرا ساختارهای شاخکمانند کهکشانهای عروس دریایی هنگامی شکل میگیرد که کهکشانها تحت تأثیر فشار قوچ در فضای بین کهکشانی حرکت میکنند و به آرامی از گاز ستارهساز خالی میشوند. این گاز در قالب شاخکهایی در خلاف جهت دیسکها، پروشگاههای ستارهای کهکشانهای عروس دریایی را شکل میدهد که بررسی فرآیند تشکیل ستاره در آنها راحتتر از مشاهده این فرآیند در دیسکها است.