امروزه با پیشرفت تکنولوژی و گسترش نحوه مبادلات و معاملات، کلاهبرداران نیز روش‌های خود را با فناوری و شرایط روز مطابقت می‌دهند. از جمله پیشرفت‌ها فناوری می‌توان به ایجاد روش‌های جدید پرداخت و انتقال وجه به فروشنده و تأیید آن اشاره کرد.
با توجه به اینکه طی سال‌ها اخیر واریز وجه از طریق اپلیکیشن‌های بانکی و همراه بانک‌ها انجام می‌شود و برای تأیید پرداخت، رسید آن به فروشنده ارائه می‌شود، کلاهبرداران از این موقعیت نیز سوءاستفاده کرده و با ارسال فیش‌های واریزی جعلی، بدون واریز وجهی خرید کالا را انجام می‌دهند و از این طریق اقدام به بردن اجناس گران‌قیمت مردم می‌کنند.
به گزارش سرویس اخبار امنیت سایت شات ایکس و به نقل از مهر از آنجا که این رسیدهای جعلی شباهت زیادی به رسیدهای کارت به کارت واقعی دارند؛ قربانیان تصور می‌کنند که واریز وجه واقعاً انجام شده، در حالی که هیچ انتقال وجهی برای گیرنده کارت انجام نشده است.
در همین رابطه پلیس فتا علاوه بر هشدارهایی که دائماً نسبت به جرایم سایبری و اینترنتی همچون کلاهبرداری از طریق اپلیکیشن‌های جعلی همراه بانک، کلاهبرداری از طریق اجاره حساب بانکی و رمز ارزی، فیشینگ و کلاهبرداری‌های سایبری در برنامه‌های داخلی و جرایم و کلاهبرداری‌هایی از این دست داشته و راه‌حل‌های مقابله با این نوع جرایم را به اطلاع مردم رسانده است، در این مورد نیز به شهروندان هشدار داده و روش پیشگیری از وقوع این جرم را نیز اطلاع‌رسانی کرده است.
برنامه رسیدساز جعلی چگونه کار می‌کند؟
برنامه رسیدساز، اپ یا ربات تلگرامی است که مورد استفاده افراد متقلب برای ساخت رسیدهای بانکی جعلی قرار می‌گیرد.
رسید کارت به کارت جعلی که توسط برنامه‌های رسیدساز یا ربات‌های تلگرامی تولید می‌شود، یک رسید تراکنش موفق‌آمیز و کاملاً شبیه به رسیدهای واقعی است. در این رسید اطلاعات گیرنده با استفاده از برنامه‌های غیرقانونی روی فیش درج می‌شود. اطلاعاتی مانند مبلغ تراکنش، تاریخ واریز وجه، شماره کارت مبدأ و مقصد، نام دریافت کننده و حتی شماره ارجاع و پیگیری تقلبی نیز روی این رسید نوشته می‌شود. در حالی که واقعاً هیچ انتقال وجهی به گیرنده انجام نشده است. به همین دلیل تشخیص این رسیدهای فیک با واقعی کار دشواری است.
این جعل رسید به صورت کاغذ چاپی نیست و مشابه رسیدهای طراحی شده‌ای است که اپلیکیشن‌های مالی و بانکی در اختیار افراد قرار می‌دهد؛ لذا فرد متقلب با انتخاب یکی از برنامه‌های مالی معتبر، یک رسید بانکی جعلی، شبیه به رسید اصلی را در عرض چند دقیقه تهیه کرده و آن را برای فرد مورد نظر خود ارسال می‌کند.
حتی برخی از اپ‌های رسیدساز جعلی، قابلیت ارسال پیامک واریزی جعلی و فیک نیز دارند.
این جعل رسید زمانی دردسرساز می‌شود که قربانی از فردی پول طلب دارد و یا قرار است مبلغ معامله‌ای برای وی واریز شود. در این شرایط فرد کلاهبردار، به عنوان مثال برای خرید یک کالا، اقدام به ساخت یک رسید تقلبی با استفاده از برنامه رسیدساز می‌کند. سپس برای پرداخت هزینه، تصویر رسید ساختگی را برای فروشنده ارسال می‌کند و عنوان می‌کند که مبلغ مورد نظر به حساب وی انتقال داده شده است. از آنجا که فروشنده، شماره کارت خود را برای انتقال وجه به فرد متقلب داده، با مشاهده چهار رقم آخر کارت خود در رسید تقلبی و از آنجا که این رسید کاملاً شبیه به رسید اصلی بانکی است، به خریدار اعتماد کرده و با این تصور که رسید واقعی است کالا را به او تحویل می‌دهد و زمانی متوجه فریب خوردن خود می‌شود که فرد کلاهبردار محل را ترک کرده و خبری از او نیست.
طی سال‌های اخیر کلاهبرداری های متعدد و بسیاری با این شیوه انجام شده است. خرید کالاهای گران‌قیمتی همچون طلا و سکه، فرش و مواد خوراکی و کالاهایی از این دست و ارائه خدمات از مواردی بوده که از طریق ارائه رسیدهای جعلی انجام شده است.
در یک نمونه، اخیراً رئیس پلیس فتا استان فارس از شناسایی و دستگیری مردی خبر داد که با ارائه رسیدهای جعلی بانکی، اقدام به کلاهبرداری ۲ میلیاردی از شهروندان شیرازی کرده بود.
طبق این گزارش، فردی پس از ثبت آگهی فروش مقداری طلا به ارزش ۷۰۰ میلیون ریال، در یکی از سایت‌ها، و توافقات اولیه با خریدار و دریافت اقدام به فروش طلا کرد. اما پس از گذشت چندین ساعت متوجه عدم واریز وجه به حساب خود و جعلی بودن رسید شد. این موضوع جهت رسیدگی در دستور کار افسران سایبری قرار گرفت.
مأموران پلیس فتا با انجام تحقیقات تخصصی و بررسی‌های فنی، متوجه شدند، متهم با هویت‌های جعلی برای دریافت کالای درج شده در سایت‌های آگهی‌محور به ۳ شهروند دیگر که قصد فروش طلا را داشتند مراجعه کرده و با ارائه یک رسید بانکی جعلی که نشانگر مبلغ واریزی از طریق اینترنت به حساب آن‌ها بوده، قربانی‌های خود را فریب داده و کالای مورد نظر را تحویل گرفته و محل را ترک کرده است.
در نهایت نیز کارشناسان پلیس با اقدامات فنی و پلیسی و با هماهنگی‌های قضائی متهم را دستگیر کردند و پس از دستگیری مشخص شد وی دارای سابقه بوده، و به کلاهبرداری از ۴ نفر به ارزش ۲ میلیارد ریال اعتراف کرد.
نحوه تشخیص رسید جعلی از اصلی
رسید کارت به کارت جعلی در نگاه اول تفاوتی با رسید اصلی ندارد؛ اما تفاوت‌هایی در این دو رسید وجود دارد که مردم با دقت در این تفاوت‌های ساده می‌توانند فیش‌های اصلی و فیک را از هم تشخیص دهند. این تفاوت‌ها به شرح ذیل است:
اطلاعات واریزی نادرست: احتمال دارد برخی موارد جزئیات تراکنش مانند: نام دریافت کننده، شماره کارت، مبلغ، ساعت یا تاریخ در رسید اشتباه وارد شده باشد.
تناقض در ظاهر و فونت رسید: معمولاً رسیدهای جعلی و اصلی در سایز نوشته، نوع فونت و حتی رنگ تفاوت دارند و با کمی دقت، ایرادات ظاهری آن به چشم می‌آید.
شماره پیگیری نامعتبر: مهم‌ترین راه تشخیص رسید کارت به کارت جعلی مربوط به شماره پیگیری آن است. صحت شماره پیگیری از طریق اپ‌های موبایل بانک یا تماس مستقیم با پشتیبانی بانک قابل بررسی است.
رند بودن مبلغ واریزی: تراکنش‌های بانکی عموماً مبلغ غیر رند دارند؛ اما رسیدهای جعلی معمولاً یک مبلغ رند و مضربی از صد یا هزار هستند.
نسخه قدیمی رسید بانکی: رسیدهای بانکی برای افزایش امنیت، تغییرات شکلی و ظاهری در رسیدهای خود انجام می‌دهند. اما برنامه‌های رسیدساز فیک معمولاً از نسخه‌های قدیمی رسید استفاده می‌کنند.
اشتباه تایپی و نگارشی: بسیاری از رسیدهای بانکی فیک دارای غلط‌های املایی و نگارشی هستند.
تناقض در لوگو یا نام بانک: رسیدهای انتقال وجه جعلی عموماً در بخش لوگو، رنگ سازمانی و نام بانک تفاوت‌های جزئی با رسید واقعی دارند.
تناقض علامت‌های جداکننده اعداد: گاهی اوقات در رسیدهای جعلی علامت جداکننده اعداد به شکل نقطه یا ویرگول به سمت بالاست. در حالی‌که رسید واقعی دارای علامت ویرگول به سمت پایین است.
وجود لینک کانال تلگرامی: رسیدهای بانکی واقعی هیچ لینکی از برنامه یا کانال تلگرامی ندارند؛ اما در انتهای برخی از رسیدهای جعلی ، لینک کانال تلگرامی قرار دارد.
روش‌های مقابله با کلاهبرداری از طریق فیش واریزی جعلی
هرچند ساخت رسید واریزی جعلی برای کلاهبرداران کار چندان سختی نیست؛ اما راه‌هایی برای مقابله با آن وجود دارد. مردم می‌توانند با استفاده از این روش‌ها از فیش‌های واریزی فیک و به دام افتادن در تله افراد کلاهبردار خلاص شوند:
شهروندان در معاملات خود به مشاهده تصویر رسید انتقال وجه اکتفا نکنند و از واریز مبلغ به حساب خود اطمینان حاصل کنند.
شهروندان حتماً سرویس پیامکی بانکی خود را فعال کنند تا در صورت واریز وجه پیامک انتقال را از بانک خود دریافت کنند.
پس از دریافت پیامک واریز وجه به سر شماره آن نیز توجه کنند تا جعلی نباشد و پس از اطمینان از واریز وجه، کالای مربوطه را به خریدار تحویل دهند.
احتمال دارد در مواردی به دلیل اختلالات بانکی، پیامک واریزی با تأخیر ارسال شود، در چنین شرایطی استفاده از همراه بانک با رعایت نکات ایمنی (دانلود و نصب آن از طریق سایت اصلی بانک و یا نصب در مراجعه به بانک عامل)، این امکان را به صاحب حساب می‌دهد که آخرین تراکنش‌های واریزی به حسابش را بررسی کند.
با توجه به اینکه تراکنش‌هایی که به صورت پایا، ساتنا یا شبا انجام می‌شود، در لحظه به حساب فرد واریز نمی‌شود، در این شرایط دقت لازم در شرایط شکلی رسید دریافتی برای تشخیص اصل بودن آن انجام شود و حتی‌الامکان بعد از انتقال وجه کالا تحویل داده شود.
فروشگاه‌های اینترنتی نیز برای پیشگیری از چنین اتفاقاتی می‌توانند از سایت اینترنتی برای پرداخت استفاده کنند. به این ترتیب زمانی که مشتریان پرداخت موفقیت‌آمیزی داشته باشند، یک سفارش در حال پیگیری به پنل مدیریت اضافه می‌شود. اگر هم مشتریان در زمان انجام تراکنش با خطاهای بانکی روبرو شوند، سفارش آن‌ها به صورت خودکار لغو می‌شود. به همین راحتی این فروشگاه‌ها نیز از دریافت رسیدهای جعلی خلاص می‌شوند.
هشدار پلیس فتا نسبت به کلاهبرداری از طریق رسیدساز جعلی
پلیس فتا بارها به شهروندان در رابطه با کلاهبرداری از طریق رسیدساز جعلی و فیش‌های پرداخت تقلبی هشدار داده و به مردم توصیه کرده است: برای جلوگیری از اینگونه کلاهبرداری ها می‌بایست سامانه پیامکی حساب‌های خود را فعال کنند تا با دریافت پیامک از طرف بانک مربوطه از انجام عملیات بانکی مورد نظر اطمینان حاصل کنند.
شهروندان در صورت اطلاع از هرگونه فعالیت مجرمانه در فضای مجازی، موضوع را جهت پیگیری از طریق سایت پلیس فتا به آدرس www.fata.gov.ir (بخش گزارشات مردمی) و یا از طریق شمار تماس ۰۹۶۳۸۰ به پلیس فتا اطلاع دهند.