چرا با آغاز بهار ساعت را تغییر می‌دهیم و چرا این کار بسیار نامحبوب است؟

بهار با تغییرات زیادی فرا‌می‌رسد: هوای گرم‌تر، روزهای طولانی‌تر، شکفتن گل‌ها و برای بسیاری از مردم دنیا، جلو کشیدن ساعت. در ایالات‌متحده فشارهای روزافزونی وجود دارد که این سنت بهاری حذف شود. گروهی قانون‌گذار از هر دو حزب در کنگره آمریکا طرحی را معرفی کرده است که تغییر ساعت را دائمی کند. تصویب این طرح با نام قانون حفاظت آفتاب، در سال ۲۰۲۲ در مجلس سنا شوکی برای این کشور بود. هرچند این طرح درنهایت در مجلس نمایندگان به فراموشی سپرده شد، اما قرار است بار دیگر مسیر قانونی‌شدن را طی کند. ایده پشت این تغییر ساعت که اغلب به نادرستی ذخیره نور روز نامیده می‌شود، بیشینه‌کردن آفتاب در نیمکره شمالی است. برخی افراد مدت‌ها بر سر مزایای این تغییر ساعت بحث کرده‌اند. برخی به مطالعاتی اشاره می‌کنند که نشان می‌دهند تغییر ساعت می‌تواند به سلامت آسیب برساند، درحالی که بقیه می‌گویند افزایش ساعات آفتابی باعث می‌شود مردم بتوانند عصرها از خانه بیرون بروند. اما ذخیره نور روز دقیقاً چیست و در نقاط مختلف دنیا چه زمانی آغاز می‌شود؟ در اینجا نگاهی به تاریخچه تغییر ساعت و دلایل جنجالی بودنش در این روزها می‌پردازیم.

کشورها چه زمانی ساعت خود را تغییر می‌دهند؟

در اروپا ساعت‌ها در تاریخ ۲۶ مارس ۲۰۲۳ یک ساعت به جلو کشیده می‌شوند و در ۲۹ اکتبر ۲۰۲۳ به عقب باز می‌گردند. در ایالات‌متحده در سال ۲۰۲۳، ذخیره نور روز از ۱۲ مارس آغاز می‌شود و تا ۵ نوامبر ادامه دارد. ساعت‌ها در ۲:۰۰ بامداد دومین یکشنبه ماه مارس به وقت محلی یک ساعت به جلو کشیده می‌شوند (معمولاً باعث می‌شود افراد یک ساعت خواب را از دست بدهند). در ساعت ۲:۰۰ بامداد اولین یکشنبه ماه نوامبر ساعت‌ها دوباره یک ساعت به عقب برمی‌گردند؛ یعنی مردم می‌توانند یک ساعت بیشتر بخوابند.

چرا نور آفتاب تغییر می‌کند؟

تغییرات فصلی طول روز از دوران مایل زمین می‌آیند. سیاره ما با زاویه نسبتاً ثابت ۲۳٫۴ درجه نسبت به مسیرش حول خورشید به دور خود می‌گردد. این یعنی با اینکه در استوا تقریباً طول روز و شب هر دو برابر ۱۲ ساعت هستند، هرچه به شمال یا جنوب بروید، این زمان بیشتر تغییر می‌کند. تابستان زمان روشنایی نیمکره شمالی است. این نیمکره به‌سمت خورشید متمایل می‌شود و روزها طولانی‌تر و گرم‌تر می‌شوند. هم‌زمان نیمکره جنوبی با زاویه گرفتن با خورشید وارد دوره روزهای کوتاه زمستان می‌شود. شش ماه بعد، وضعیت تغییر می‌کند و زمستان شمال را در بر می‌گیرد، درحالی‌که جنوب غرق در نور است. زمانی که برق لامپ‌ها با زغال‌سنگ تأمین می‌شد، ذخیره نور روز به‌عنوان راهی برای اضافه‌کردن یک ساعت به پایان روز کاری از طریق جلو و عقب کشیدن ساعت و تنظیم نور روز با ساعت‌های بیداری اجرا شد. به این دلیل مشارکت یک منطقه در این طرح بستگی به فاصله‌اش از استوا دارد. کشورهایی که دورتر هستند، تفاوتی ملموس‌تر بین طول روز تابستان و زمستان دارند و به احتمال بیشتری در تغییر ساعت مشارکت می‌کنند.

چرا تغییر ساعت اختراع شد؟

بسیاری ایده ذخیره نور روز را به بنجامین فرانکلین نسبت می‌دهند؛ به‌دلیل نامه‌ای کنایه‌آمیز که در ۱۷۸۴ برای Journal de Paris نوشت. در این نوشته او شگفت‌زده بود که خورشید ساعت شش صبح طلوع می‌کند؛ ساعت‌ها قبل از اینکه بیشتر اهالی پاریس چشمانشان را به آفتاب باز کنند.

فرانکلین نوشت که اگر آن‌ها با خورشید بیدار شوند، شهر می‌تواند در مصرف «مقدار عظیمی» شمع که در ساعات تاریک شب سوخته می‌شوند، صرفه‌جویی کند. بااین‌حال او هیچ‌گاه پیشنهاد تغییر ساعت را نداد، درعوض راه‌حل‌هایی جالب برای این مسئله داشت؛ ازجمله شلیک توپ در خیابان برای بیدار‌کردن مردم، مالیات برای پنجره‌های بسته‌شده و محدودیت فروش شمع. دیگران این ایده را به جرج هادسون (George Hudson)، حشره‌شناس اهل نیوزیلند، نسبت می‌دهند که در سال ۱۸۹۵ پبشنهاد تغییری دوساعته را داد تا بتوان حشرات بیشتری را پس از ساعات کاری شکار کرد. به‌زودی یک فعال بریتانیایی به نام ویلیام ویلت (William Willett) ایده‌ای مشابه را پیشنهاد داد تا از هدررفتن نور روز جلوگیری شود و این ایده را در اوایل دهه ۱۹۰۰ به پارلمان انگلیس کشاند. اما هنگام جنگ جهانی اول، زمانی که منابع کمیاب شدند، آلمان تصمیم گرفت چنین برنامه‌ای را امتحان و اولین تغییر ساعت را در سال ۱۹۱۶ امتحان کند تا استفاده از منابع در ساعات آفتابی به حداکثر برسد. سپس ایالات‌متحده این ایده را دنبال کرد و اولین‌بار در سال ۱۹۱۸ ساعت خود را به‌طور فصلی تغییر داد.

چه کسانی شاهد تغییر ساعت هستند؟

همه در این جنجال تغییر ساعت نیستند. در ایالات‌متحده، ۱۹ ایالت قوانین یا مصوبه‌هایی را برای اجرای دائمی تغییر ساعت ارائه کرده‌اند. اما این قوانین تنها زمانی اجرایی می‌شوند که کنگره آمریکا قانون حفاظت خورشید را تأیید کند. هم‌زمان، تعدادی از ایالت‌ها و سرزمین‌های آمریکا خود را به‌طور کامل از تغییر ساعت کنار کشیده‌اند: هاوایی، اکثر نواحی آریزونا (به‌جز از ملت ناواهو) و سرزمین‌های گوام، پورتوریکو، ساموآی آمریکا، جزایر ویرجین ایالات‌متحده و جزایر ماریانای شمالی. در باقی جهان نیز محبوبیت تغییر ساعت متغیر است. اکثر نواحی آمریکای شمالی، اروپا و نیوزیلند و تعدادی کشور در خاورمیانه ساعت خود را در طول سال تغییر می‌دهند؛ هرچند هر کدام تاریخ‌های شروع و پایان جداگانه دارند. اما اکثریت آفریقا و آسیا ساعت‌های خود را تغییر نمی‌دهند. آمریکای جنوبی و استرالیا بر سر این موضوع اختلاف‌نظر دارند. اما مشارکت اروپا شاید به‌زودی تغییر کند. در ۲۰۱۹، اتحادیه اروپا رأی به پایان تغییر ساعت اجباری داد که پیش‌تر از ماه مارس تا اکتبر اجرا می‌شد. اما به‌نظر می‌رسد این برنامه فعلاً در حالت تعویق باشد: با برگزیت و پندمیک کرونا، مذاکرات اتحادیه در این حوزه متوقف شده‌اند.

آیا تغییر ساعت مزایایی دارد؟

برای بسیاری این تغییر مزاحم است و به ازدست‌دادن جلسات و خواب‌آلودگی شهروندان منجر می‌شود. شاید آثار بدتری نیز وجود داشته باشد. برخی از پژوهش‌ها افزایشی در حملات قلبی هم‌زمان با جلو کشیدن ساعت و اندکی کاهش با عقب کشیدن آن یافته‌اند. پژوهش‌های دیگر پیشنهاد می‌دهند که تغییر ساعت می‌تواند با افزایش تصادف‌های مرگبار خودرو پیوند داشته باشد؛ اگرچه این اثر در مقایسه با تعداد تصادف‌ها در هر سال اندک است. نگرانی‌های دیگر عبارتند از آثار روی سیستم ایمنی به‌دلیل کاهش خواب اجتناب‌ناپذیر. به‌علاوه، بسیاری از مطالعات این موضوع را که با تغییر ساعت ذخیره‌ای در مصرف انرژی صورت بگیرد، زیر سؤال برده‌اند. یک پژوهش در سال ۲۰۰۸ در دپارتمان انرژی ایالات‌متحده نشان داد که در این کشور چهار هفته ذخیره نور روز اضافی باعث صرفه‌جویی حدوداً ۰٫۵ درصدی در مصرف برق روزانه می‌شود. اما پژوهش‌های دیگر نتیجه گرفته‌اند که اوضاع احتمالاً هیچ تغییری نخواهد کرد: ساعت‌های آفتابی دیرتر اغلب استفاده از برق را در این مدت کاهش می‌دهند، اما باعث استفاده شدیدتر از دستگاه‌های تهویه در شب یا تقاضای انرژی بیشتر برای روشن‌کردن صبح‌های تاریک می‌شوند. بااین‌حال، این آثار می‌توانند برای مناطقی خاص باشند. یک پژوهش دریافته بود که ذخیره نور روز باعث افزایش تقاضای انرژی و انتشار آلودگی در ایالت ایندیانا در آمریکا می‌شود، اما پژوهشی دیگر به این نتیجه رسیده بود که این کار باعث کاهشی اندک در مصرف انرژی در نروژ و سوئد می‌شود. این روزها استدلال‌های طرفدار ذخیره نور روز عموماً بر رونق فعالیت‌های عصرانه متمرکز هستند. مردم تمایل دارند در ساعات روشن پس از کار بیرون بروند، ورزش کنند، قدم بزنند، بچه‌ها را به پارک ببرند؛ به‌جای این که روی مبل بنشینند. بسیاری از صنایع بیرون از خانه ازجمله گلف و کباب‌پزی، حتی به تبلیغ تغییر ساعت روی آورده‌اند که به‌گفته آن‌ها سود را افزایش می‌دهد. صنعت نفت نیز یکی از طرفداران است؛ چرا که مردم در ساعات روشن بعد از کار و مدرسه بیشتر رانندگی می‌کنند. اما در مناطق بسیاری تغییر ساعت بسیار نامحبوب است. اقدام فعلاً معلق اروپا برای خروج از تغییر سالانه از یک نظرسنجی آغاز شد که نشان داد تقریباً ۸۰ درصد از ۴٫۶ میلیون شرکت‌کننده با ذخیره نور روز مخالفند. درحال‌حاضر اگر در جایی زندگی می‌کنید که ساعت‌ها را دو بار در سال تغییر می‌دهند، از آثارش آگاه باشید.