در یک آزمایش حیوانی مشخص شده است رژیم غذایی مادر در دوران بارداری میتواند سلامت مغز کودک تا چندین نسل بعد را بهبود بخشد.
یک مطالعه جدید با استفاده از مدلهای ژنتیکی نشان میدهد که مادر انی که از ترکیبات طبیعی استفاده میکنند که سلامت مغز را در اوایل بارداری بهبود میبخشد، ممکن است فواید آن را به فرزند ان و حتی نوه های خود منتقل کنند. محققان میگویند یافتههای آنها اهمیت داشتن یک رژیم غذایی سالم در دوران بارداری را نشان میکند.
قرار گرفتن در معرض تغییرات محیطی و رژیم غذایی در حیوانات میتواند منجر به تغییرات فیزیولوژیکی در فرزندان شود. اما نسلهای بعد از آنها چطور و آیا در انسان هم همین اتفاق میافتد؟
مطالعهی جدیدی که توسط محققان دانشگاه «موناش» انجام شد با بررسی کرم حلقوی الگانس(Caenorhabditis elegans) که به دلیل داشتن ژنهای زیادی که در انسان نیز یافت میشود مورد علاقه دانشمندان هستند، نشان داد مادرانی که در اوایل بارداری سیب و گیاه میخورند میتوانند از سلامت مغز فرزندان و نوههای خود محافظت کنند.
به طور خاص، محققان آکسونها را بررسی کردند که تکانههای الکتریکی را بین سلولهای عصبی یا نورونها منتقل میکنند. سلامت آکسون توسط مجموعهای یکنواخت از میکروتوبولها حفظ میشود که مواد ضروری مانند آرانای، پروتئینها و لیپیدها را انتقال میدهند. میکروتوبولهای معیوب، عرضه این مواد را مختل میکنند و باعث شکنندگی آکسون میشوند که با اختلالات زوال عصبی مرتبط است.
راجر پوکاک(Roger Pocock)، نویسنده مسئول این مطالعه میگوید: ما این سوال را مطرح کردیم که آیا محصولات طبیعی موجود در رژیم غذایی میتوانند این آکسونها را تثبیت کرده و از شکستگی جلوگیری کنند یا خیر.
محققان از مدلی از کرم الگانس استفاده کردند که حاوی آکسونهای شکنندهای بود که با افزایش سن حیوان میشکند. آنها دریافتند که تامین اسید اورسولیک که یک ترکیب طبیعی موجود در پوست سیب، رزماری و مریم گلی است، شکنندگی آکسون را در کرمهای حلقوی کاهش میدهد. پیشتر مشخص شده بود که اسید اورسولیک دارای اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی است.
پوکاک میگوید: ما مولکولی را در سیب و گیاهان دارویی شناسایی کردیم که شکنندگی آکسون را کاهش میدهد. ما دریافتیم که اسید اورسولیک باعث فعال شدن ژنی میشود که نوع خاصی از چربی را میسازد. این چربی خاص همچنین با بهبود انتقال آکسون و در نتیجه سلامت کلی آن، از شکنندگی آکسون با افزایش سن حیوانات جلوگیری کرد.
این چربی یک اسفنگولیپید به نام اسفنگوزین-۱-فسفات(S۱P) است. اسفنگولیپیدها در سیستم عصبی مرکزی یافت میشوند و در رشد بافت، شناسایی سلول و چسبندگی شرکت دارند. محققان دریافتند که اسفنگولیپید بلعیده شده باید از روده مادر به تخمک در رحم برود تا بتواند از آکسونها در فرزندان محافظت کند. جالب توجه است که آنها دریافتند که این حفاظت به نسلهای بعدی نیز منتقل میشود.
پوکاک گفت: این اولین باری است که نشان داده شده است که یک لیپید یا چربی به صورت ارثی منتقل میشود. علاوه بر این، تغذیه مادر با اسفنگولیپید از آکسونهای دو نسل بعدی محافظت میکند. این بدان معناست که رژیم غذایی مادر میتواند نه تنها بر مغز فرزندان بلکه بر روی نسلهای بعدی تاثیر بگذارد. کار ما از یک رژیم غذایی سالم در دوران بارداری برای رشد و سلامت بهینه مغز پشتیبانی میکند.
در حالی که این یافتهها امیدوارکننده هستند، باید تحقیقات بیشتری برای تایید اینکه آیا این پدیده در انسان رخ میدهد یا خیر، انجام شود.
این مطالعه در مجله «Nature Cell Biology» منتشر شد.