گنبد آهنی دستی؛ راهکاری تازه برای مقابله با پهپادها در میدان نبرد

این روزها، بهره‌گیری از هواپیماهای بدون سرنشین، روند جنگ‌ها را تغییر داده‌ است. این ربات‌های کوچک، ارزان و کشنده مثل مگسی چالاک بر فراز میدان‌های جنگ وزوز می‌کنند، عکس می‌گیرند و حتی مواد منفجره را به سمت دشمن پرتاب می‌کنند. مقابله با آن‌ها اصلاً کار ساده‌ای نیست.

مشکل اصلی اینجاست که هواپیماهای بدون سرنشین، سرعت بالا و قابلیت خوبی در مانور دادن دارند و این ویژگی‌ها، هدف قرار دادن‌شان را حتی برای تک‌تیراندازان حرفه‌ای نیز سخت می‌کند. دراین‌بین، سیستم ZeroMark قصد دارد تا قابلیت جدیدی را برای هدف‌گیری به تفنگ‌های موجود اضافه کند تا سربازان به کمک آن بتوانند با دقت تمام، گلوله را به سمت هدف در حال پروازشان نشانه بروند.

یک گلوله برای هر پهپاد

جوئل اندرسون، مدیرعامل ZeroMark دراین‌باره می‌گوید: «ما تقریباً شرکتی نرم‌افزاری هستیم. روش مدنظرمان با قرار دادن حسگری روی پایه ریلی در جلوی تفنگ کار می‌کند. این حسگر با محرکی در قفسه یا جلوی تفنگ در ارتباط است و زمانی که سرباز، تفنگ را به سمت هدف نشانه می‌رود، تنظیماتی را برای نشانه هدف سرباز انجام می‌دهد».

سربازی که با پهپاد احاطه‌شده، تفنگ خود را به سمت هدف نشانه می‌رود، سیستم را روشن می‌کند و به محرک‌ها اجازه می‌دهد تا قبل از کشیدن ماشه، هدف خود را به‌صورت دقیق نشانه بروند. بنابراین سیستم باید از ادراک ماشینی و مؤلفه بینایی کامپیوتری بهره بگیرد. زیرومارک از حسگرهای لیدار و الکترواپتیکال برای شناسایی پهپاد ها، طبقه‌بندی آن‌ها و تعیین اینکه در حال انجام چه‌کاری هستند، استفاده می‌کند. بخش پرتابه‌شناسی (بالستیک) همان فیزیک حرکت پرتابه‌ای است.

کاری که از پس انسان بر نمی‌آید

به گفته اندرسون، سیستم ZeroMarks قادر است کارهایی انجام دهد که انسان نمی‌تواند: «انجام کارهایی مثل محاسبات افت ارتفاع گلوله، مسیر و تلاطم هوا برای انسان بسیار دشوار است؛ ولی برای کامپیوتر کار خیلی ساده‌ای خواهد بود. از همین رو ما از قبل تعیین کردیم که گلوله بعد از شلیک باید در کجا فرود بیاید تا وقتی سرباز ماشه را می‌کشد، به‌ احتمال ‌زیاد، مسیر پهپاد را قطع کند.»

ایده مطرح‌شده توسط ZeroMark آن‌قدر وسوسه‌انگیز است که شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر Andreesen Horowitz حاضر شده است تا ۷ میلیون دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری کند. دلیل این سرمایه‌گذاری برای هرکسی که نیم‌نگاهی به جنگ مدرن دارد، واضح است. واقعیت آن است که پهپاد ها، این ربات‌های پرنده ارزان‌قیمت و مرگبار، سرنوشت درگیری بین روسیه و اوکراین را تعیین می‌کنند. هر ماه، هر یک از طرفین، هزاران پهپاد کوچک را برای انداختن مواد منفجره، عکس گرفتن و ایجاد جنجال‌های رسانه‌ای به آسمان می‌فرستند.

با در نظر داشتن اینکه ارتش‌های جهان به دنبال راهی برای مقابله با پهپاد ها هستند، دستیابی به سیستم‌های ضد پهپاد ، صنعت رو به رشدی را توسعه داده است.

آیا سیستم یادگیری ماشینی باهدف کمکی، مثل آنچه ZeroMark ارائه می‌کند، پاسخگوی این نیاز خواهد بود؟ باید منتظر بمانیم. اندرسون اعلام کرده که اگرچه در حال حاضر ZeroMark در هیچ میدان نبردی حضور ندارد، اما این شرکت شرکایی در اوکراین دارد که در حال ارزیابی استفاده از این سیستم هستند و ممکن است تا پایان تابستان شاهد بهره‌گیری از این سیستمی در اوکراین باشیم.

ابهامات موجود

آرتور هالند مایکل، کارشناس مبارزه با پهپاد ها و کارشناس ارشد شورای اخلاق در امور بین‌الملل کارنگی معتقد است که هنوز جای زیادی برای شک و تردید وجود دارد: «اگر این سیستم جواب می‌دهد، به ما نشان دهید. تا آن زمان، سؤال‌های زیادی درباره فناوری‌های این‌چنینی وجود دارد. یک سؤال موجود در مورد غیرقابل‌پیش‌بینی بودن و شکنندگی ذاتی سیستم‌های مبتنی بر یادگیری ماشینی آن است که روی داده‌هایی آموزش دیده‌اند که در بهترین حالت، تنها بخش کوچکی از آنچه سیستم در میدان با آن مواجه می‌شود، خواهد بود.»

طبق گفته اندرسون، داده‌های آموزشی ZeroMark شامل انواع ویدئوها و رفتارهای پهپاد ها است که با انواع مجموعه داده‌ها و ساختارها ترکیب شده‌اند؛ اما بیشتر، شامل اطلاعاتی تجربی است که از مکان‌هایی مثل اوکراین به دست می‌آید.

مایکل معتقد است فیزیک حرکت پرتابه‌ای که به اندرسون «ساده» است، در عمل بسیار سخت و پیچیده است. زیرومارک قرار است به سربازان کمک کند تا با گلوله، به جسمی که با سرعت در آسمان حال حرکت است، شلیک کنند. مایکل دراین‌باره می‌گوید: «این کار واقعاً سختی است؛ معادله‌اش واقعاً سخت است. مدت‌ها است که نظامیان تلاش می‌کنند پهپاد ها را از آسمان به زیر بکشند.»

این بدان معنا نیست که ایده ZeroMark عملی نیست،‌ اما خوب است که در مواجهه با ادعاهای جسورانه شرکتی جدید با وعده نجات جان انسان‌ها، کمی تردید کنید.

مایکل ادامه می‌دهد: «تنها معیار قابل‌اعتماد برای تأیید کارایی سیستم‌های ضد پهپاد ، این است که از آن‌ها به‌صورت گسترده در میادین جنگ استفاده شود. در این صورت، هزاران و شاید میلیون‌ّا دستگاه از این سیستم به فروش خواهد رسید. تا زمانی که پنتاگون ده هزار، پنج هزار یا حتی هزار نمونه از ZeroMark را خریداری نکند، این شک و تردید به‌جا و درست خواهد بود.»