بسیاری از افراد در طول زندگی خود تپش قلب را تجربه کرده اند. در برخی مواقع تجربه تپش قلب می تواند گذرا و بدون نگرانی خاصی باشد، اما در صورت تکرار یا بروز علائم دیگری به همراه تپش قلب لازم است، این نشانه ها را جدی گرفته و برای تشخیص علت بروز این عارضه و راه های درمان آن اقدام نمایید.
قلب
قلب نوعی تلمبه است که خون بوسیله آن در بدن جریان می‌یابد. قلب در هر تپش تقریبا صد سانتیمتر مکعب خون را در بدن پخش می‌کند. روزانه حدود ۱۰ هزار لیتر خون بوسیله این تلمبه در درون رگ ها هدایت می‌شود. در مدت عمر متوسط یک انسان شاید ۲۵۰ میلیون لیتر خون بوسیله قلب، تلمبه شود. طول مدت هر دوره انقباض و انبساط قلب انسان، در حدود ۱ ثانیه است. بنابراین، قلب روزی حدود صدهزار بار میتپد.
احساس تپش قلب
تپش قلب به صورت های گوناگون نظیر کوبیدن، لرزیدن، تپیدن و … احساس می‌شود. تپش قلب در افراد ممکن است با رخ دادن ضربانی غیر عادی اغلب در قفسه سینه، گردن یا گلو نیز همراه باشد. برخی ذکر می‌کنند که قلبشان یک دفعه می‌ریزد یا بعضی می‌گویند که قلبشان چند دقیقه تاپ‌تاپ می‌زند و دوباره به حالت عادی بر می‌گردد. در برخی نیز تپش قلب به صورت دائمی احساس می‌شود. احساس تپش قلب همیشه به معنی سرعت بالای ضربان قلب نیست بطوریکه در سرعت ضربان خیلی پایین هم ممکن است احساس تپش قلب وجود داشته باشد. تپش قلب همانقدر که ممکن است بیانگر یک بیماری جدی باشد می تواند بی خطر باشد.
علل تپش قلب
تپش قلب در اکثر موارد نشانه بیماری خاصی نیست و جای نگرانی چندانی ندارد ولی گاهی ممکن است نشانه بیماری های خیلی مهم باشد. برخی از علل شایع تپش قلب اینها هستند:
– برخی بیماری قلبی مثل ایسکمی قلبی، بیماری های دریچه ای مختلف از جمله افتادگی دریچه میترال، نارسایی قلبی و میوکاردیت ها، پریکاردیت و آریتمی های قلبی .
– علل روحی و روانی و نیز برانگیخنگی احساسی مانند ترس،استرس یا اضطراب، افسردگی و…
– ورزش و فعالیت جسمی
– موادی مانند کافئین، نیکوتین، کوکائین و برخی از قرص‌های لاغری.
– بیماری‌هایی مانند پُرکاری تیروئید، بیماری های ریوی و هیپوکسی ( کاهش میزان اکسیژن خون).
– عوارض برخی داروها مانند داروهایی که برای درمان بیماری های تیروئید، آسم، فشارخون بالا یا بی‌نظمی ضربان قلب مصرف می‌شوند.
– بی‌خوابی، خستگی
– کم خونی
– تب
– علل روحی و روانی
تپش قلب به تنهایی نشان دهنده اختلالات خاصی نیست و اغلب در واقع اختلال فیزیکی اولیه نبوده، بلکه مشکلی روانی است. گاهی به ویژه در افراد مبتلا به اضطراب، بیماران از احساس تپش قلب شکایت دارند که اغلب در بررسی های اولیه اختلال ریتمی هیچ مشکلی مشخص نمی‌شود.
علل فیزیولوژیک یا طبیعی تپش قلب
ورزش و فعالیت بدنی شدید می‌تواند باعث ایجاد تپش قلب برای مدت چند دقیقه در افراد سالم شود. فردی که بیماری قلبی ندارد ممکن است با ورزش ضربان قلب را به ۱۶۰ بار در دقیقه یا بیشتر برساند که البته این طبیعی است و مشکلی محسوب نمی‌شود. استرس، هیجان و اضطراب نیز از عوامل شناخته شده تپش قلب به شمار می‌روند. از سوی دیگر مصرف چای غلیظ، قهوه تلخ و برخی سیگارها ممکن است در فرد تپش قلب ایجاد نمایند..
علل آریتمی قلبی
توجه به الگوی تپش قلب و همچنین نبض همزمان، تشخیص را آسان می‌کند. نبض نامنظم در حین حمله تپش قلب تقریبا همیشه دال بر آریتمی است. آریتمی‌های شایعی که منجر به تپش قلب می‌شوند.
در بعضی مواقع تپش قلب به صورت نابجا و نابهنگام بروز پیدا می‌کند که فرد احساس می‌کند قلبش می‌ریزد یا یک ضربه محکم به دیواره قفسه سینه اصابت می‌کند. اگر فرد در این حالت نبض خود را گرفته باشد متوجه می‌شود که یک نبض خالی زده است. این نوع تپش قلب در اکثر موارد نشانه یکی از شایعترین آریتمی‌های قلبی به نام انقباض پیش‌رس یا زودهنگام بطنی است که اغلب در افراد سالم نگران کننده نیست اما اگر در فردی با بیماری قلبی شناخته شده تعداد آن از حدی بیشتر شود ممکن است خطرات جدی برای فرد به همراه داشته باشد.
بیماری های دیگر
افراد کم خون و یا مبتلا به پرکاری غده تیروئید نیز قلبشان با سرعت و شدت بیشتری میتپد.
در پرولاپس دریچه میترال یا MVP نیز که یکی از بیماری های خوش‌خیم دریچه میترال قلب است، تپش قلب به نسبت شایع است و افرادی که این مسئله را دارند، باکمی فعالیت بدنی دچار درد و تپش قلب می‌شوند.
مصرف بعضی از مواد و داروها مثل کافئین ، کوکائین ، افدرین یا سایر داروهای کم‌کننده اشتها، قهوه زیاد، نوشابه و سایر محرک ها با یا بدون کافئین، آمفتامین‌ها و سیگار باعث تپش قلب می‌شوند.
علائم همراه
تشخیص بیماری زمینه‌ای عمدتا بر اساس سایر علائم و یافته‌های همراه داده می‌شود. تپش قلب همراه با علائمی مانند سرگیجه، سیاهی رفتن چشم‌ها، تنگی نفس، سرفه ناخودآگاه، درد قفسه سینه، غش کردن در زمینه بیماری های قلبی نیاز به بررسی بیشتر دارد و باید فورا به اورژانس مراجعه کرد.
تشخیص علت تپش قلب
کسی که دچار تپش قلب می‌شود باید در هر حال به پزشک مراجعه نماید. پس از انجام معاینات لازم نوار قلب از بیمار گرفته می‌شود که تا حد زیادی می‌تواند علت تپش قلب را مشخص کند. گاه نیز انجام آزمایش هایی برای تشخیص برخی بیماری های زمینه‌ای لازم است.
در نهایت اگر علت تپش قلب مشخص نشود، دستگاهی به نام هولترمونیتور یا نوار قلب متحرک به فرد متصل می‌شود تا در طول ۲۴ ساعت نوار قلب مداوم از بیمار گرفته شود. در طی این مدت اگر فرد دچار تپش قلب گردد، نوار قلب در همان حالت از بیمار گرفته شده و نوع آریتمی قلب فرد مشخص می شود. علاوه بر هولتر مانیتورینگ، می‌توان از تست ورزش جهت القای برخی آریتمی های خطرناک استفاده کرد تا پزشک و بیمار اطمینان حاصل کنند که فعالیت شدید، عامل بوجود آورنده آریتمی خطرناک نیست.
درمان تپش قلب در بیماری های قلبی
اصول درمان بر حذف عامل بوجود آورنده تشخیص و درمان بیماری های همراه و درمان آریتمی خاص تشخیص داده شده، استوار است. در اکثر موارد با رعایت عادات مناسب زندگی و تغذیه، پرهیز از استرس و هیجانات و انجام ندادن فعالیت های ورزشی نامتناسب، تپش قلب فرد بهبود می‌یابد.
در برخی موارد با تشخیص بیماری ای که منجر به تپش قلب شده و درمان آن، این عارضه برطرف می شود. بسته به بیماری تشخیص داده شده، گاهی نیاز است که بیمار دارو مصرف کند.