افسردگی یک بیماری جدی و در عین حال قابل درمان است. اما عقاید رواج یافته در جامعه و ترس از رویارویی با واقعیت، اغلب مانع از درمان به موقع این بیماری در افراد می‌شود. از طرف دیگر شناخت ویژگی‌های این بیماری و حقایق مربوط به آن، می‌تواند جان بسیاری از انسان‌ها را نجات داده و کیفیت زندگی آن‌ها را بهبود دهد. در این مطلب قصد داریم حقایق جالب و نکات مهمی را که همه باید در مورد افسردگی بدانند، مطرح کرده و بعضاً راهکارهایی نیز برای پیشگیری از این بیماری ارائه کنیم. با دیجی رو همراه باشید.
1. برای ایجاد افسردگی همیشه دلایل منطقی وجود ندارد
گاهی اوقات افراد با دلایلی کاملاً منطقی مانند از دست دادن شغل یا فوت یکی از نزدیکان و… افسرده می‌شوند ولی افسردگی همراه با علائم بالینی لزوماً به دلیل اتفاقی خاص و بروز فاجعه در زندگی، رخ نمی‌دهد. مواد شیمیایی موجود در مغز که مسئول کنترل خلق و خو هستند ممکن است از تعادل خارج شده و باعث ایجاد احساس بد در فرد شوند، در حالی که همه چیز در زندگی وی به خوبی پیش می‌رود.
2. دلایل ایجاد افسردگی
ابتلای پدر و مادر یا وابستگان نزدیک به افسردگی می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را در فرد افزایش دهد. این موضوع بیانگر این است که ژنتیک نقش زیادی در ایجاد افسردگی در انسان دارد. همچنین میزان افسردگی در میان افرادی که سابقه مصرف مواد مخدر دارند نیز بیشتر است. از دیگر دلایل ایجاد افسردگی می توان به عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز، عدم تعادل در هورمون‌ها، تغییرات فصلی، استرس و ضربه به سر اشاره کرد.
- عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز: ایجاد بیماری افسردگی با عدم تعادل در انتقال دهندههای عصبی مرتبط است. این مواد باعث تنظیم روحیه و خلق و خو در فرد می‌شوند. مواد شیمیایی موجود در مغز که بر افسردگی تاثیر می‌گذارند شامل دوپامین، سروتونین و نوراپی‌نفرین هستند. طبق تحقیقات و فرضیه‌های موجود، داشتن بیش از حد انتقال دهندههای عصبی یا کمبود آن‌ها در مغز، منجر به افسردگی می‌شود یا زمینه آن را ایجاد می‌کند.
- هورمون‌ها: هرگونه نقص در تولید یا عملکرد هورمون‌ها در زمان‌های مختلف مانند بارداری، قاعدگی، یائسگی، یا مشکلات تیروئید، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد افسردگی در فرد شود.
- تغییرات فصلی: بیماری افسردگی با الگوهای فصلی (اختلال عاطفی فصلی) در اثر تغییر در ریتم شبانه روزی بدن ایجاد می‌شود. تغییرات فصلی خواب را مختل می‌کنند و منجر به افسردگی در فرد می‌شوند.
- استرس و ضربه: از دست دادن یکی از عزیزان و نزدیکان، ضربه به سر، داشتن استرس طولانی مدت و ایجاد تغییرات بزرگ در زندگی مانند طلاق و مشکلات اقتصادی و … می‌تواند منجر به افسردگی شود. محققان این امر را به دلیل تولید مقدار زیاد هورمون کورتیزول در زمان‌های استرس و سخت زندگی می‌دانند. هورمون کورتیزول بر انتقال دهندههای عصبی مانند سروتونین تاثیر می‌گذارد و منجر به افسردگی می‌شود.
3. بیماری افسردگی با احساس ناراحتی در حالت عادی متفاوت است
احساس ناراحتی و غم بخشی از روحیه انسان و یک واکنش طبیعی در برابر شرایط دردناک و ناراحت کننده است. همه ما در مقطعی از زندگی خود احساس ناراحتی زیادی می‌کنیم ولی در نظر داشته باشید که افسردگی با احساس ناراحتی در حالت عادی متفاوت است.
هنگامی که غم و اندوه به افسردگی تبدیل می‌شود، علائم زیادی نیز همراه با آن در فرد رخ می‌دهد، از جمله:
- تغییر در اشتها، وزن و الگوی خواب
- کاهش میل جنسی
- احساس اضطراب، ناامیدی یا درماندگی
- احساس بی‌قراری
- احساس ماندگار بودن غم و روحیه ضعیف
- علائم جسمی (مانند سردرد، مشکلات گوارشی، بدن درد و …) که با دارو درمانی از بین نمی‌روند
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که زمانی از آن‌ها لذت زیادی می‌بردید
- انرژی کم یا احساس خستگی
- مشکل در تمرکز، حافظه و تصمیم‌گیری
4. کودکان نیز می‌توانند افسرده شوند
اعتقاد بر این است که دوران کودکی، زمانی شاد و بی‌دغدغه است، در صورتی که مشکلات دوران کودکی با بزرگسالان تفاوت دارد. آنان مشکلات بزرگسالان مانند استرس کار و فشار مالی و… را تجربه نمی‌کنند، ولی این بدان معنا نیست که کودکان نمی‌توانند افسرده شوند. دوران کودکی استرس‌های خاص خود را دارد. مانند زورگویی، رقابت با همسالان، والدین افسرده و عصبانی و … که هر کدام می‌تواند باعث ایجاد افسردگی در کودک شود.
5. افسردگی یک بیماری است
کسی که مبتلا به بیماری افسردگی می‌شود، ضعیف یا دیوانه نیست. افسردگی یک بیماری است که علائم جسمی زیادی را در فرد ایجاد می‌کند. در بیماری افسردگی، انتقال دهنده عصبی و هورمون‌ها نقش زیادی دارند. انتقال دهندههای عصبی باعث تنظیم خلق و خوی فرد می‌شوند. همچنین آن‌ها در بسیاری از عملکردهای دیگر بدن نیز تأثیر دارند. به طور مثال:
- دوپامین: به تنظیم احساسات، حافظه، تفکر و انگیزه کمک می‌کند.
- نوراپی‌نفرین: باعث بالا بردن ضربان قلب و فشار خون در هنگام احساس خطر و … می‌شود.
- سروتونین: ماده شیمیایی ایجاد کننده حس خوب در انسان و تنظیم کننده خلق و خوی فرد است.
- همچنین محققان بیان می‌کنند که انتقال دهندههای عصبی دیگری مانند استیل کولین، GABA و گلوتامات نیز در ایجاد افسردگی نقش دارند.
6. افسردگی قابل درمان است
گزینه‌های درمانی موثر زیادی برای افسردگی وجود دارد. از جمله دارو درمانی، روان درمانی و… . علاوه بر این، امروزه روش‌های درمانی جدیدی نیز استفاده می‌شوند که کارآمدی آن‌ها در درمان افسردگی به اثبات رسیده است.
درمان افسردگی باید متناسب با علائم و سلامت کلی فرد باشد. به طور مثال درمان فرد افسرده باید ترکیبی از دارو درمانی و روان درمانی و تغییر سبک زندگی فرد باشد که منجر به کاهش علائم افسردگی در وی می‌گردد.
- روان درمانی: بسته به شرایط فرد، ممکن است روان درمانی فردی، گروهی، خانوادگی و زوجین انجام شود. با وجود اینکه درمان‌های زیادی برای افسردگی پیشنهاد می‌شود ولی این روش‌های درمانی برای افسردگی به اثبات رسیده‌اند: فعال‌سازی رفتاری، درمان شناختی-رفتاری، درمان بین فردی، درمان حل مسئله، روان درمانی، مهارت درمانی اجتماعی، درمان حمایتی.
- دارو درمانی: دارو درمانی به ویژه همراه با روان درمانی بسیار موثر خواهد بود. از آنجا که درمان افسردگی، درمانی جامع و همه جانبه است، ممکن است برای یافتن داروی موثر بر بیماری فرد با کمترین عوارض، آزمون و خطا شود. انواع زیادی دارو برای درمان افسردگی وجود دارد. مانند: مارپلان، فنلزین، فلوکستین، پاروکستین، فلووکسامین، ایمی‌پرامین و…
- تغییر سبک زندگی: علاوه بر روان درمانی و دارو‌ها، برخی تغییرات در سبک زندگی نیز می‌تواند به مدیریت بهتر علائم افسردگی و همچنین عوارض جانبی دارو کمک کند. مانند:
- رژیم غذایی: هیچ رژیم غذایی خاصی برای افسردگی وجود ندارد اما غذاهای مناسبی وجود دارد که در تنظیم خلق و خو و احساسات نقش دارند. غذاهایی مانند الکل، کافئین، شکر و … می‌توانند سلامت روان شما را به خطر بیندازند. همچنین غذاهایی مانند میوه و سبزیجات، ماهی‌ها، بوقلمون، مرغ، لوبیا، آجیل و… منجر به تقویت روحیه در فرد می‌شوند.
- ورزش: انجام یک ورزش خوب و منظم می‌تواند به بالا بردن روحیه، کاهش استرس و کاهش علائم افسردگی کمک کند. نوع ورزشی که انتخاب می‌شود باید بر اساس توانایی جسمی و علاقه فرد باشد. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه سواری، یوگا و تای‌چی می‌توانند به از بین بردن افسردگی کمک کنند.
- کنترل استرس: استرس زیاد، افسردگی را تحریک کرده و علائم آن را تشدید می‌کند. عادات زندگی مانند تغذیه خوب، ورزش منظم، خواب مناسب و مدیتیشن، باعث ایجاد انعطاف‌پذیری و مقابله با استرس در زندگی می‌شود. شما می‌توانید تکنیک‌های مدیریت و کنترل استرس را از یک متخصص و روانشناس بیاموزید.
7. افسردگی درمان نشده یکی از دلایل شایع خودکشی است
تشخیص و درمان صحیح افسردگی در پیشگیری از خودکشی نقش بسزایی دارد. طبق گزارشات اخیر، 45 درصد از افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند، از بیماری‌های روانی رنج می‌بردند.