وزیر ارتباطات در حاشیه جلسه اخیر هیئت دولت بر مخالفت وزارت ارتباطات با تبعیض در سرعت دسترسی به اینترنت تأکید کرد. به نقل از همشهری وزیر ارتباطات به پرسش خبرنگاران مبنی بر انتشار متن نامه درخواست چهرهها و نهادها برای برخورداری از اینترنت بدون فیلتر و شائبه طبقاتی شدن اینترنت پاسخ داد. پس از محدودیتهای اخیر در برخی پلتفرمها و اختلالات کم سابقه در اینترنت، بعضی اشخاص حقیقی و حقوقی درخواستهایی را برای رفع فیلتر مطرح کردند، اما اینترنت بدون فیلتر موضوعی با پیشینه چند ساله است. متولیان اینترنت از سالها پیش، عناوینی چون تعیین سطح دسترسی کاربران به اینترنت، اینترنت تخصصی، اینترنت رنگبندی شده، ویپیان قانونی و موارد دیگری را مطرح کردهاند که در واقع همان مفهوم اینترنت طبقاتی را به ذهن متبادر میکند.
شاید یکی از مشهورترین اظهار نظرها مربوط به محمد جواد آذری جهرمی، وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد که در مجلس شورای اسلامی صراحتا بر سطح بندی شدن اینترنت تاکید کرد و گفت که در بحث ساماندهی عمومی دسترسیها باید گفت که سطح سیستم برای یک پزشک، دانشجو یا یک کودک ۸ ساله باید متفاوت باشد، اما در شرایط کنونی این هم سطحی انجام نمیشود.
صرف نظر از برخی اشخاص حقیقی که نامههای درخواست اینترنت بدون فیلتر آنها در فضای مجازی منتشر شده، تعدادی از اشخاص حقوقی هم چنین درخواستی را مطرح کردهاند. اتحادیه فناوران رایانه تهران پس از محدودیتهای اخیر شاید یکی از نخستین گروههای صنفی بود که برای اینترنت بدون فیلتر تقاضا داد. محمد رضا فرجی، رئیس این اتحادیه به رسانهها گفت که بیش از ۲ ماه است با نهادهای مختلف در این مورد رایزنی داشتهاند و به تازگی به آنها اعلام شده که اعضای این صنف میتوانند پس از ارائه تعهدهای لازم، درخواست خود را مبنی بر داشتن یک اینترنت بدون فیلتر ارائه کنند. نامهای با سر برگ سازمان نظام صنفی رایانهای تهران هم با همین محتوا در فضای مجازی دست به دست شد که البته این نهاد صنفی اعلام کرد که این نامه نسبتی با آنها ندارد و در عوض نامه دیگری منتشر شد که از وزارت ارتباطات میخواست اسامی دریافت کنندگان اینترنت بدون فیلتر را اعلام کند.
استادان دانشگاه هم در زمره همین گروهها بودند. مرتضی فرخی، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در نامهای نوشت که با عنایت به مصوبه یکصد و بیست و نهمین جلسه کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه دستور فرمایید نسبت به تهیه لیست اعضای محترم هیئت علمی آن موسسه براساس فرم پیوست در قالب فایل اکسل جهت دسترسی به اینترنت باز به منظور استفاده از سکوها و تارنماهای بین المللی با محتوای علمی، آموزشی، پژوهشی و فناوری به قید فوریت جهت اقدامات بعدی به این معاونت ارسال فرمایید.
با این اوصاف زمانی که از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد درخواستهای متعدد برای اینترنت بدون فیلتر سؤال میکنیم، عیسی زارعپور از مخالفت وزارتخانه خود با تبعیض در سرعت دسترسی به اینترنت و نه سطح دسترسی خبر میدهد. وزیر ارتباطات در پاسخ به سؤال همشهری درباره انتشار متن نامه درخواست چهرهها و نهادها مبنی بر برخورداری از اینترنت بدون فیلتر و شائبه طبقاتی شدن اینترنت میگوید که ما در وزارت ارتباطات نه تنها با تبعیض در سرعت دسترسی به اینترنت کاملا مخالف هستیم، بلکه برعکس برنامه داریم امکان دسترسی به اینترنت پر سرعت را برای همه جای کشور فراهم کنیم.
زارعپور تاکید میکند که ما در حال پیگیری هستیم تا با همان کیفیتی که اینترنت را در اختیار همشهریان شمال شهر تهران قرار میدهیم، با همان کیفیت و سرعت هم در دسترس هموطنان عزیز در دور افتادهترین نقاط روستایی هم قرار دهیم. به گفته او ما طی یک سال گذشته دسترسی به اینترنت برای بیش از ۲۸۰۰ روستا را با همان تکنولوژی 4G تهران فراهم کردیم. فیبر نوری را هم که الان داریم برای شهرها دنبال میکنیم، بعدتر به روستاها خواهیم برد؛ لذا از جهت سرعت دسترسی به اینترنت هیچ تبعیضی وجود ندارد.
این در حالی است که وزیر ارتباطات به نوعی وجود اینترنت طبقاتی را تایید میکند، اما از به کار بردن این عبارت پرهیز میکند. زارعپور در پاسخ به خبرنگار همشهری میگوید که براساس مصوبهای که کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه داشته است، همانند اینترنت خبرنگاری که از سالهای قبل در اختیار خبرنگاران قرار گرفته است، به ما تکلیف شده تا دسترسی استادان محترم دانشگاه را به برخی از سایتهایی که ما را تحریم کردهاند یا بعضی از سایتهایی که فیلتر شدهاند، اما کاربردهای علمی و فناوری هم دارند، فراهم کنیم.
وزیر ارتباطات در توضیح لزوم برخورداری استادان از اینترنت بدون فیلتر نیز میگوید که بر مبنای تصمیم کارگروه، استادان باید بتوانند کار علمی خودشان را از طریق سایتهای تحریمی که عمدتا برای مقالات علمی و پژوهشی استفاده میشوند، انجام دهند. این امر دارد به صورت روتین انجام میشود. با این اوصاف زارعپور تأکید میکند که البته ما اعتقاد داریم که باید در مصادیق فیلتر شده یک دهه گذشته بازنگری صورت بگیرد و برخی از سایتها و خدماتی که کاربرد چند گانه دارند یا محتوای مجرمانه آنها از بین رفته است، بازگشایی شوند.
با این حال، اگرچه طبقه بندی اینترنت میتواند بعضی از مشکلات را رفع کند، اما این اتفاق معایبی هم دارد؛ در مرحله نخست مطابقت این موضوع با مواد قانون اساسی مبنی بر دسترسی آزاد به اطلاعات برای آحاد مردم قابل بررسی است. محمد کشوری، کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات هم معتقد است، راه اندازی اینترنت طبقاتی شاید برای داشتن اینترنت کودکان توجیه داشته باشد، اما تعریف سطوح مختلف دسترسی برای اقشار بزرگسال جامعه هیچ منطق و توجیهی ندارد و اعتماد مردم را بیشتر خدشهدار میکند.
کشوری با تأکید بر اینکه در هیچ جای جهان چنین سیستمی برای کل جمعیت کشور پیاده سازی نشده و راه اندازی اینترنت طبقاتی عملا با توسعه اینترنت ثابت و بسیاری دیگر از سیاستهای کلان در حوزه IT منافات دارد، منطق چرا باید سطح دسترسی یک پزشک با یک دانشجو یا خبرنگار در دریافت اطلاعات اینترنتی متفاوت باشد؟ را نمیپذیرد. او بر این باور است که این دسته بندیها فقط به تحقیر برخی از اقشار جامعه منجر خواهد شد و نارضایتی جمعی را با خود به همراه دارد که برای جامعه مناسب نیست.