جمعآوری پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی ( E - waste ) بهدلیل محتوای سمی و ارزشمندی که دارند، بهعنوان یکی از چالشهای مهم زیستمحیطی و اقتصادی جهان امروز مطرح است. این پسماندها شامل طیف وسیعی از دستگاههای الکترونیکی دور ریخته شده همچون تلفنهای همراه، رایانهها، تلویزیونها و لوازم خانگی هستند که حاوی فلزات سنگین سمی همچون سرب، جیوه، کادمیوم و کروم هستند. این فلزات، در صورت نبود مدیریت صحیح، میتوانند به محیط زیست آسیب جدی وارد کنند و سلامت انسانها را به خطر بیندازند.
به گزارش سرویس اخبار سخت افزار سایت شات ایکس و به نقل از ایمنا از سوی دیگر، پسماندهای الکترونیکی حاوی مواد ارزشمندی همچون طلا، نقره، پالادیوم و مس هستند که بازیافت آنها میتواند منافع اقتصادی قابل توجهی به همراه داشته باشد. غنای این فلزات در پسماندهای الکترونیکی گاهی تا ۲۰ برابر بیشتر از معادن طبیعی است، که همین امر این پسماندها را به معادن شهری تبدیل کرده است. بهعنوان مثال، از هر یک تُن برد مدار چاپی موبایل، میتوان مقادیر قابل توجهی طلا، نقره، پالادیوم و مس استخراج کرد که ارزش مالی آنها به میلیاردها تومان میرسد.
ایران سالانه حدود ۴۰۰ هزار تن پسماند الکترونیکی تولید میکند که اگر بهدرستی جمعآوری و بازیافت شود، میتواند میلیاردها تومان ارزش اقتصادی ایجاد کند. با این حال، در حال حاضر، مدیریت پسماند الکترونیکی در کشور ما به خوبی انجام نمیشود و این فرصت اقتصادی عظیم تا حد زیادی نادیده گرفته شده است. نبود زیرساختهای مناسب برای جمعآوری و بازیافت این پسماندها، همچنین نبود آگاهی کافی شهروندان از اهمیت تحویل صحیح این مواد، از دلایل اصلی این وضعیت است.
با توجه به ارزش بالای مواد موجود در پسماندهای الکترونیکی و خطرات زیستمحیطی ناشی از مدیریت نامناسب آنها، نیاز به برنامهریزی جامع و اجرای مؤثر قوانین مرتبط با مدیریت پسماندهای الکترونیکی بیش از پیش احساس میشود. اجرای کامل قانون مدیریت پسماند و ایجاد زیرساختهای لازم برای جمعآوری، تفکیک و بازیافت این پسماندها میتواند تأثیرات مثبتیبر اقتصاد کشور و محیط زیست داشته باشد.
پسماندهای الکترونیکی، تهدیدی برای سلامت و فرصتی اقتصادی
بوعلی گلزاری، دکتری مدیریت پسماند در رابطه با این موضوع به خبرنگار ایمنا میگوید: جمعآوری و مدیریت پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی یکی از چالشهای زیستمحیطی مهم است، این پسماندها به سه روش جمعآوری میشوند.
وی میافزاید: در روش اول بسیاری از کشورها و شهرها مراکزی دارند که مردم میتوانند وسایل الکترونیکی قدیمی خود را بهطور مستقیم به آنجا تحویل دهند. این مراکز ممکن است دستگاهها را تعمیر کنند یا قطعات قابلاستفاده آنها را بازیابی کنند و در ازای آنها مبلغی به مردم پرداخت کنند، پس از جمعآوری، پسماندهای الکترونیکی به مراکز تفکیک و بازیافت ارسال میشوند. در این مراکز، قطعات مختلف همچون فلزات، پلاستیکها، و مواد شیمیایی تفکیک و جداسازی میشوند.
دکتری مدیریت پسماند ادامه میدهد: روش دوم شامل مراکز بازیافت است که بهطور معمول فروشگاهها یا شرکتها برنامههایی برای بازپسگیری وسایل الکترونیکی دارند. این برنامهها تحت عنوان امتداد مسئولیت تولیدکننده شناخته میشوند. به این معنا که اگر یک لپتاپ توسط یک شرکت تولید شده باشد، آن شرکت میتواند اعلام کند که پس از پایان عمر مفید دستگاه، آن را باز پس گرفته و یا به ازای آن تخفیفی یا مزایایی به خریدار ارائه دهد.
گلزاری اضافه میکند: روش سوم جمعآوری پسماند الکترونیک ، به شهرداریها مربوط میشود. شهرداریها میتوانند از طریق سیستمهای جمعآوری پسماند، این نوع زبالهها را از سطح شهر جمعآوری و به مراکز بازیافت منتقل کنند. در حال حاضر، در کشور ما به صورت سیستماتیک و سازمانیافته مرکزی برای جمعآوری پسماندهای الکترونیکی وجود ندارد و این مسئله نیازمند توجه و برنامهریزی بیشتر است.
وی میگوید: موضوع قابل بررسی این است که میزان تولید پسماندهای الکترونیکی در کشور ما چقدر است و چگونه باید آن را مدیریت کنیم. برای آغاز، باید با مفهوم پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی آشنا شویم؛ پسماندهای الکترونیکی که به اختصار « E - waste » یا «زبالههای الکترونیکی» نامیده میشوند، در واقع بهعنوان «معادن شهری» نیز شناخته میشوند، چراکه موادی همچون طلا ، نقره ، پلاتین و پالادیوم که پیشتر از دل طبیعت استخراج میشدند، در این وسایل الکترونیکی به کار رفتهاند.
دکتری مدیریت پسماند میگوید: پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند؛ پسماندهای الکتریکی ( E lectrical Waste) که این نوع پسماندها شامل تجهیزاتی هستند که برای عملکرد خود به جریان الکتریکی نیاز دارند، اما عملکرد آنها به صورت مکانیکی است و اغلب شامل قطعات الکترونیکی پیشرفته نیستند، لامپهای روشنایی شامل لامپهای فلورسنت، L E D، و هالوژن، لوازم خانگی کوچک همچون جاروبرقی، اتو برقی، توستر، لوازم خانگی بزرگ همچون یخچال، ماشین لباسشویی، کولر گازی، ابزارهای برقی همچون دریل برقی، اره برقی و کابلها و سیمهای برق که برای انتقال جریان الکتریکی استفاده میشوند، از جمله پسماندهای الکتریکی هستند.
گلزاری بیان میکند: پسماندهای الکترونیکی ( E lectronic Waste) شامل تجهیزاتی با مدارهای الکترونیکی و میکروچیپها هستند و عملکرد آنها به صورت الکترونیکی است. از جمله این نوع پسماندها میتوان به تلفنهای همراه و تبلتها که دارای مدارهای پیچیده و میکروچیپها هستند، رایانهها و لپتاپها شامل مادربردها، پردازندهها و حافظههای الکترونیکی، تلویزیونها و مانیتورها بهویژه مدلهای LCD و L E D که شامل بردهای الکترونیکی هستند، دوربینهای دیجیتال و فیلمبرداری دارای مدارهای پیشرفته برای پردازش تصویر و دستگاههای صوتی و تصویری همچون DVDپلیرها و پخشکنندههای موسیقی دیجیتال اشاره کرد.
وی اظهار میکند: با توجه به تفاوت بین پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی بعضی وسایل ممکن است شامل هر دو نوع پسماند باشند، بهعنوان مثال، یک تلویزیون میتواند دارای قطعات الکتریکی و الکترونیکی باشد، اما بهطور کلی بهعنوان پسماند الکترونیک ی طبقهبندی میشود.
دکتری مدیریت پسماند اضافه میکند: تولید پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی ( E - waste ) در جهان و ایران بهطور قابل توجهی در حال افزایش است، که این مسئله بهدلیل رشد سریع فناوری و افزایش استفاده از وسایل الکترونیکی است.
گلزاری میگوید: طبق گزارشهای بینالمللی در سال ۲۰۲۱، حدود ۵۳.۶ میلیون تن پسماند الکترونیک ی در سراسر جهان تولید شد و پیشبینی میشود که این مقدار تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۷۴ میلیون تن برسد، که نشاندهنده افزایش قابل توجهی در تولید این نوع پسماندها است.
تولید پسماندهای الکترونیکی در ایران
وی ادامه میدهد: در ایران، تولید پسماندهای الکترونیکی به نسبت جهانی کمتر است، اما همچنان در حال افزایش است. برآوردهای مختلف نشان میدهد که ایران سالانه حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تن پسماند الکترونیک ی تولید میکند که این مقدار بهدلیل رشد سریع استفاده از وسایل الکترونیکی و تغییرات سریع تکنولوژی در حال افزایش است.
گلزاری بیان میکند: در ایران، آمارهای مختلفی در مورد تولید پسماندهای الکترونیکی وجود دارد. بعضی منابع سرانه تولید این پسماندها را بین ۳۰۰ گرم تا ۱۰ کیلوگرم در سال گزارش کردهاند، در حالی که بعضی سازمانها این رقم را تا ۱۸ کیلوگرم اعلام میکنند، اما واقعیت این است که عدد دقیقی در دسترس نیست. به نظر میرسد سرانه سالانه تولید پسماند الکترونیک ی در ایران بیشتر از ۳۰۰ گرم نباشد، زیرا بسیاری از مردم وسایل قدیمی خود را دور نمیاندازند و آنها را در انبارها نگه میدارند.
دکتری مدیریت پسماند میگوید: ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای پیشرفته صنعتی، تولید پسماند الکترونیک ی کمتری دارد، اما مدیریت این پسماندها همچنان چالشهای بزرگی را ایجاد کرده است. نبود زیرساختهای مناسب برای جمعآوری و بازیافت پسماندهای الکترونیکی یکی از مشکلات اصلی است و بهطور کلی، افزایش تولید پسماندهای الکترونیکی در جهان و ایران نیازمند توجه بیشتر به مدیریت این پسماندها، توسعه زیرساختهای بازیافت و افزایش آگاهی عمومی است.
گلزاری اضافه میکند: در ایران، تولید پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی بهطور مستمر در حال افزایش است. این افزایش بهدلیل رشد سریع استفاده از وسایل الکتریکی و الکترونیکی، تغییرات سریع تکنولوژی، و افزایش جمعیت و شهرنشینی است. برای درک بهتر تفاوت بین میزان تولید پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی ، باید به ترکیب این دو نوع پسماند در ایران توجه کرد.
برآورد تولید پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی در ایران
وی ادامه میدهد: حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از کل پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی تولید شده در ایران را پسماندهای الکتریکی تشکیل میدهد، این مقدار معادل ۲۴۰ تا ۳۱۵ هزار تن در سال است و حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از کل پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی تولید شده در ایران به پسماندهای الکترونیکی تعلق دارد. این مقدار معادل ۱۲۰ تا ۱۸۰ هزار تن در سال است.
دکتری مدیریت پسماند با بیان اینکه پسماندهای الکتریکی بهدلیل حجم بیشتر و استفاده گستردهتر از لوازم خانگی و ابزارهای برقی در مقایسه با وسایل الکترونیکی کوچک، سهم بیشتری از کل پسماندها را تشکیل میدهند، اظهار میکند: این دسته از پسماندها شامل وسایلی است که بهدلیل بزرگتر بودن و داشتن قطعات مکانیکی و برقی بیشتر، حجم و وزن بالاتری دارند.
گلزاری میگوید: پسماندهای الکترونیکی اگرچه حجم کمتری نسبت به پسماندهای الکتریکی دارند، اما از نظر اقتصادی و زیستمحیطی بسیار مهم هستند. این نوع پسماندها حاوی فلزات گرانبها و مواد شیمیایی خطرناک هستند که نیاز به بازیافت دقیق و ایمن دارند.
وی بیان میکند: در سازمان دهیاریها و شهرداریها هیچ برنامه منسجمی برای مدیریت پسماندهای الکترونیکی بهویژه در بخش الکترونیکی وجود ندارد و مشکل اصلی این است که ما در کشور هنوز تفکیک پسماند از مبدأ را به درستی انجام نمیدهیم. اگر تفکیک از مبدأ انجام نشود، امکان جمعآوری و بازیافت پسماندهای الکترونیکی نیز وجود نخواهد داشت. برای مدیریت صحیح، باید سیستمهایی طراحی شود که امکان جداسازی پسماندهای الکترونیکی از سایر زبالهها را فراهم کند.
دکتری مدیریت پسماند میافزاید: ۷۰ درصد از فلزات سنگینی که در شیرابههای زبالهها پیدا میشوند، مربوط به پسماندهای الکترونیکی است. مدیریت صحیح نداشتن برای این گونه از پسماندها میتواند مشکلات زیستمحیطی جدی به همراه داشته باشد، بنابراین توجه به تفکیک و جمعآوری این نوع پسماندها از اهمیت ویژهای برخوردار است.
گلزاری میگوید: پسماندهای الکترونیکی حاوی طیف گستردهای از فلزات سنگین هستند که نه تنها سمیاند، بلکه تأثیرات منفی بسیاری بر محیط زیست و سلامت انسان دارند. برای مثال، پسماندهای الکترونیکی ( E - waste ) حاوی طیف گستردهای از فلزات سنگین هستند که برخی از آنها بهدلیل سمی بودن و تأثیرات منفی بر محیطزیست و سلامت انسانها نیاز به مدیریت و بازیافت دقیق دارند. برای مثال سرب که در باتریها، لحیمها، شیشههای CRT (مانیتورهای قدیمی) و برخی قطعات الکترونیکی وجود دارد و میتواند موجب آسیب به سیستم عصبی، کلیهها و سیستمهای تولیدمثل و در کودکان موجب کاهش ضریب هوشی و مشکلات رشد میشود.
وی ادامه میدهد: جیوه در لامپهای فلورسنت، سوئیچها، و بعضی باتریها وجود دارد که بسیار سمی است و میتواند سبب آسیب به مغز، کلیهها و سیستم عصبی شود، همچنین میتواند به زنجیره غذایی وارد شده و در آن تجمع پیدا کند. از دیگر فلزات میتوان به کادمیوم اشاره کرد که در باتریهای قابل شارژ (نیکل-کادمیوم)، نیمههادیها، و بعضی پوششهای الکتریکی هستند و موجب آسیب به کلیهها، استخوانها و سیستم تنفسی میشود، همچنین کادمیوم بهدلیل توانایی در تجمع در بدن بهعنوان یک ماده سرطانزا شناخته میشود.
دکتری مدیریت پسماند اضافه میکند: کروم ششظرفیتی (Hexavalent Chromium)، آرسنیک (Arsenic)، نیکل (Nickel)، آنتیموان (Antimony) و باریوم (Barium) از دیگر فلزات سنگین و خطرناک در وسایل الکترونیکی هستند.
گلزاری با اشاره به اینکه این فلزات سنگین اگر بهطور صحیح بازیافت و مدیریت نشوند، میتوانند به خاک، آب و هوا نفوذ کنند و به محیطزیست و سلامت انسانها آسیب جدی برسانند، ادامه میدهد: مدیریت پسماندهای الکترونیکی و بازیافت این فلزات بهصورت ایمن و مؤثر بسیار ضروری است.
وی ادامه میدهد: در کنار آسیبهای گفته شده باید به این نکته توجه کرد که پسماندهای الکترونیکی حاوی مواد ارزشمندی نیز هستند. غنای بعضی از این مواد ارزشمند در پسماندهای الکترونیکی گاهی تا ۲۰ برابر بیشتر از غنیترین معادن طبیعی است و به همین دلیل به این پسماندها «معادن شهری» میگویند، این مسئله اهمیت بازیافت و مدیریت صحیح پسماندهای الکترونیکی را دوچندان میکند.
دکتری مدیریت پسماند اظهار میکند: پسماندهای الکترونیکی، بهویژه بردهای مدار چاپی (PCB) موبایلها، حاوی فلزات ارزشمندی هستند که میتوان آنها را بازیافت کرد و دوباره به چرخه تولید بازگرداند. در یک تن پسماند الکترونیک ی، بسته به نوع دستگاه و ترکیب مواد، مقدار و نوع فلزات مختلف ممکن است متفاوت باشد، اما در کل، این فلزات شامل طلا ، نقره ، پالادیوم ، مس و سایر فلزات گرانبها و صنعتی هستند.
گلزاری اضافه میکند: در پروژهای که برای معاونت علمی ریاستجمهوری انجام دادیم، به بررسی و استخراج فلزات ارزشمند از یک تن برد مدار چاپی موبایل پرداختیم. در این مقدار از برد، حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ گرم طلا وجود داشت که ما توانستیم حدود ۲۰۰ گرم از آن را استخراج کنیم. با توجه به قیمت جهانی طلا که حدود ۶۰ دلار برای هر گرم است، این میزان طلا ارزشی معادل ۱۸ هزار دلار دارد، یعنی تنها از یک تن برد مدار چاپی موبایل، حدود ۱۸ هزار دلار طلا به دست میآید.
وی ادامه میدهد: اگر قیمت دلار را در ایران ۶۰ هزار در نظر بگیریم، تنها از استخراج طلا از یک تن برد مدار چاپی، حدود یک میلیارد تومان ارزش به دست میآید. علاوهبر طلا ، در هر یک تن برد مدار چاپی موبایل، بین یک و نیم تا سه کیلوگرم نقره نیز وجود دارد. با توجه به قیمت هر کیلوگرم نقره که حدود ۷۰۰ دلار است، ارزش نقره موجود نیز قابل توجه است.
گلزاری میگوید: پالادیوم نیز از دیگر فلزات گرانبهایی است که در این بردها پیدا میشود. حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم پالادیوم در هر تن برد مدار چاپی وجود دارد که با قیمت جهانی حدود ۴۰ دلار برای هر گرم، ارزش این فلز به حدود شش هزار دلار میرسد. این مقدار معادل ۳۰۰ میلیون تومان ارزش دارد.
وی میافزاید: علاوهبر این، حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم مس نیز در هر تن برد مدار چاپی موبایل وجود دارد. با توجه به قیمت مس که هر کیلوگرم آن حدود هشت دلار است، ارزش این مقدار مس نیز حدود ۱۶۰۰ دلار یا تقریباً ۱۰۰ میلیون تومان برآورد میشود. به این ترتیب، با جمعبندی ارزش فلزات استخراج شده از هر تن برد مدار چاپی موبایل، به رقمی حدود دو میلیارد تومان میرسیم.
دکتری مدیریت پسماند ادامه میدهد: وجود این میزان فلز با ارزش نشاندهنده اهمیت بالای بازیافت و استخراج مواد ارزشمند از پسماندهای الکترونیکی است، بهویژه در شرایطی که در ایران سالانه حدود ۴۰۰ هزار تن پسماند الکترونیک ی تولید میشود که هر تن آن میتواند حدود دو میلیارد تومان ارزش داشته باشد. اگر ارزش هر تن پسماند الکترونیک ی را دو میلیارد تومان در نظر بگیریم، با توجه به تولید سالانه ۴۰۰ هزار تن پسماند الکترونیک ی در کشور، این مقدار به ۸۰۰ هزار میلیارد تومان میرسد.
وی میافزاید: در کشور ما به ارزش چشمگیر پسماندهای الکترونیکی توجه کافی نشده و در حالی که بودجه سالانه مدیریت پسماند در سازمان برنامه و بودجه کمتر از ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان است، این ارقام در مقایسه با ارزش بالقوه پسماندهای الکترونیکی بسیار ناچیز به نظر میرسند.
گلزاری با اشاره به اینکه این اعداد بهخوبی نشان میدهند که پسماندهای الکترونیکی چه ارزشمندی بالایی دارند، میگوید: حتی یکصدم این ارزش هم مورد توجه قرار نگرفته است. قانون مدیریت پسماند که در سال ۱۳۸۳ ابلاغ شد، قرار بود تا سال ۱۴۰۴ بهطور کامل اجرایی شود و تمام پسماندها، از جمله پسماندهای الکترونیکی، بهصورت کامل تفکیک و بازیافت شوند. در این راستا، سازمانهای مرتبط همچون سازمان دهیاریها و شهرداریها موظف به اجرای این قانون و تفکیک و بازیافت پسماندهای الکترونیکی شدند.
دکتری مدیریت پسماند ادامه میدهد: آئیننامهها و مقررات اجرایی لازم توسط سازمان محیط زیست و وزارت کشور تدوین و تصویب شد. با این حال، در عمل هیچ اقدام جدی و سیستماتیکی برای مدیریت و تفکیک پسماندهای الکترونیکی انجام نشده است. اگرچه بعضی اقدامات نمادین و شعاری در این زمینه صورت گرفته است، اما شهروندان هنوز با مشکلات بسیاری درباره تحویل و مدیریت پسماندهای الکترونیکی مواجه هستند. این در حالی است که این پسماندها نهتنها ارزش اقتصادی بالایی دارند، بلکه مدیریت صحیح آنها میتواند تأثیرات مثبت بزرگی بر اقتصاد کشور داشته باشد.
نوآوری در مدیریت پسماندهای الکترونیکی، طرح جدید شهرداری اصفهان
حامد شریفی، معاون اجرایی و فنی سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه در شهر اصفهان، به تازگی برنامهای برای جمعآوری پسماندهای الکترونیکی و الکتریکی توسط شهرداری راهاندازی شده است، به خبرنگار ایمنا میگوید: به شهروندان این امکان داده شده است که پسماندهای الکترونیک خود را تحویل دهند و بر اساس تعرفههایی که تعیین شده، امتیازهایی به نام «سکه» دریافت کنند. شهروندان میتوانند این سکهها را در سامانهای به نام «اصپاک» مصرف کنند، بهطور مثال، از این سکهها برای خرید از فروشگاههای آنلاین، استفاده از خدمات بیمه یا حتی دریافت وجه نقد استفاده کنند.
وی میافزاید: این سامانه جامع مدیریت پسماند شهری در ابتدا با جمعآوری پسماندهای خشک فعالیت خود را آغاز کرد، اما در برنامه توسعه خود، به تدریج خدماتی چون جمعآوری پسماندهای الکترونیکی، اقلام حجیم و حتی تفالههای چای و پوست میوه را نیز به آن اضافه کرده است. شهروندان میتوانند با ثبتنام در این سامانه، درخواست جمعآوری پسماندهای خود را ثبت کرده و زمان تحویل را مشخص کنند.
معاون اجرایی و فنی سازمان مدیریت پسماند شهرداری اصفهان اضافه میکند: با این حال، به نظر میرسد که ا طلا عرسانی در این باره کافی نبوده است، زیرا برخی از افراد هنوز از این امکانات و چگونگی استفاده از آنها آگاه نیستند. گرچه تبلیغات در سطح شهر انجام شده، اما میزان اثرگذاری این ا طلا عرسانیها جای بحث دارد.
شریفی بیان میکند: در مورد مدیریت پسماندهای الکترونیکی، برخی افراد غیرمجاز نیز فعالیت میکنند که این موضوع بهویژه در مواقعی که فرایندهای غیرقانونی نظیر سوزاندن قطعات برای جداسازی فلزات صورت میگیرد، مشکلات بهداشتی و زیستمحیطی زیادی به وجود میآورد. شهرداری تلاش میکند این پسماندها را بهصورت اصولی و تحت نظارت سازمان محیط زیست به کارخانههایی که تکنولوژی بازیافت را دارند، تحویل دهد. این کارخانهها پس از تفکیک، قطعات فلزی را استخراج و به شیوههای مختلفی از جمله استفاده مجدد یا کمک به نیازمندان، به کار میبرند.
وی تأکید میکند: در این میان، برخورد با فعالیتهای غیرقانونی که پسماندها را خارج از سیستم رسمی مدیریت میکنند، دشواریهای خاص خود را دارد. این افراد سودجو بدون رعایت استانداردهای لازم، بهصورت غیرقانونی به این فعالیتها مشغول هستند و کنترل این فعالیتها نیاز به همکاری جدی و هماهنگ دستگاههای مختلف دولتی دارد.
شریفی اظهار میکند: اگر تمامی دستگاههای مسئول بهصورت جدی و هماهنگ عمل کنند، شهرداری و سازمان مدیریت پسماند میتوانند این مسئله را بهطور مؤثر تحت کنترل درآورند و از تبعات منفی آن جلوگیری کنند.
به گزارش ایمنا، پسماند الکترونیک علاوهبر دردسرهای زیست محیطی، ثروت پنهانی است که در کشور ما بدان توجه نمیشود و ضروری است از یک سو ضررهای زیست محیطی پسماند الکترونیک بازیافت نشده در شهرها برای شهروندان بیان شود و از سوی دیگر شهروندان از بازیافت آن منتفع شوند.