یکی از مواردی که خودروسازان به‌عنوان دلایل افزایش قیمت خودرو بیان می‌کنند، افزایش هزینه‌های تولید است. هزینه تولید خودرو بخش قابل‌توجهی از قیمت آن را در ایران و دیگر نقاط جهان تشکیل می‌دهد. این هزینه‌ها همواره موردبحث نهادها و افراد مختلف قرار داشته است. در تازه‌ترین دور از اظهارنظرها پیرامون هزینه تولید خودرو در ایران ، یک نماینده مجلس مدعی برابری آن با قیمت تمام‌شده تولید خودرو در آلمان شده است.
«لطف‌الله سیاهکلی»، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، مدعی شده که با وجود ارزان‌تربودن هزینه کارگر و انرژی در ایران، هزینه تولید خودروی دنا در کشور برابر با هزینه تولید یک مدل بی‌ام‌و در آلمان است. این اظهارات بار دیگر سؤالاتی را درخصوص تولید خودرو در ایران ایجاد کرده. آیا واقعاً تولید خودرو در ایران بیش‌ازحد هزینه‌بر است؟
هزینه تولید خودرو در ایران چقدر است؟
بنابر اسناد ارائه‌شده از سوی ایران‌خودرو، هزینه تولید هر دستگاه دنا پلاس ساده حدود 344 میلیون تومان برای این شرکت تمام می‌شود. با تبدیل این قیمت به نرخ پوند، با قیمت 639,350 ریال به‌ازای هر پوند، نرخ تمام‌شده دنا پلاس ساده 5,365 پوند محاسبه خواهد شد. این درحالی است که ارزان‌ترین خودروهای بی‌ام‌و، یعنی بی‌ام‌و سری 1، با نرخ تقریبی 28 هزار پوند در بریتانیا به فروش می‌رسند. اگر این قیمت را با نرخ یورو تطبیق دهیم، بازهم به محاسبات مشابهی خواهیم رسید.
البته باید توجه داشت که بی‌ام‌و سری 1 و دنا پلاس ساده شباهت چندانی به یکدیگر ندارند. برای یافتن یک معیار مقایسه خوب، بایستی خودروهای مشابه را بررسی کنیم. یک مثال خوب در این زمینه ام‌جی 3 است. ام‌جی یک شرکت انگلیسی است که درحال‌حاضر تحت تملک سایک موتور چین قرار دارد. خودروهای ام‌جی در چین تولید می‌شوند؛ جایی که هزینه نیروی کار به دت ارزان‌تر از بریتانیاست؛ بنابراین نرخ تمام‌شده تولید این خودروها مقرون‌به‌صرفه خواهد بود.
مقایسه قیمت دنا پلاس با محصولات ام‌جی و رنو
قیمت هر دستگاه ام‌جی 3 در بریتانیا معادل 9455 پوند است. به عبارت دیگر، تولید هر دستگاه ام‌جی 3 در چین و ارسال آن به بریتانیا با محاسبه تمامی هزینه‌ها، حدود 4,000 پوند (256 میلیون تومان) بیشتر از تولید یک دنا پلاس هزینه دارد. البته این محاسبه در زمانی معتبر است که قیمت کارخانه‌ای و دستوری دنا پلاس را مدنظر قرار دهیم. اگر قیمت بازار آزاد این خودرو را به معادل پوند تبدیل کنیم، به رقم 10,821 پوند می‌رسیم؛ یعنی تولید یک دنا پلاس در ایران و برای مشتری ایرانی در شرایط بازار آزاد، گران‌تر از تولید یک ام‌جی 3 در چین و ارسال آن به انگلستان خواهد بود!
بدیهی است که درصورت تغییر محل تحویل خودرو، قیمت آن تفاوت خواهد کرد. برای مثال، قیمت هر دستگاه رنو سیمبل 2023 در امارات متحده عربی، 41 هزار درهم است (557 میلیون تومان). هر دستگاه ام‌جی 5 مدل 2023 نیز با نرخ 45,827 درهم (624 میلیون تومان) در این کشور مبادله می‌شود. درحالی‌که دنا پلاس با قیمت آزاد 658 میلیون تومان در بازار ایران به فروش می‌رسد؛ بنابراین اگر قیمت دنا پلاس در شرایط بازار آزاد را مبنا قرار دهیم، این خودرو نرخ تمام‌شده بیشتری از دو محصول مشابه خود در بازار کشورهای منطقه دارد.
خودروی داخلی، گران برای مشتری داخلی
بنابراین دفاعیات رسانه‌های مختلف از فرایند تولید ایران‌خودرو چندان دقیق نیست؛ چرا که قیمت تمام‌شده خودرو در ایران برای مشتری نهایی و بدون سهمیه، گران‌تر از کشورهای جهان اول خواهد بود. حتی اگر میانگین قیمت بازار و کارخانه دنا پلاس را در نظر بگیریم، به رقم تقریبی 500 میلیون تومان می‌رسیم. این رقم معادل 7,800 پوند انگلستان و 36,700 درهم امارات است. بنابراین آن‌طور که نماینده مجلس گفته است، تفاوت قابل‌توجه هزینه نیروی کار ایرانی و قیمت حامل‌های انرژی در تولید خودروهای ایرانی محسوس نیست.