روغن موتور به عنوان روان کننده حیاتی موتورهای احتراق داخلی شناخته میشود و بدون آن، اصطکاک فلز روی فلز اجزای داخلی باعث قفل شدن موتور بعد از مدت بسیار کوتاهی خواهد شد. این قاعده برای موتورهای مدرن نیز تفاوتی ندارد؛ در واقع موتورهای مدرن دارای اجزای اضافی مانند توربوشارژ رها هستند که به شدت به روغن موتور با کیفیت بالا، تمیز و بادوام برای روانکاری وابسته هستند.
به گزارش سرویس اخبار خودرو سایت شات ایکس و به نقل از خودرو بانک تا سال 2025 بیش از نیمی از وسایل نقلیه احتراقی دارای توربوشارژر همراه با موتور کمحجم خواهند بود. قوانین سختگیرانهتر دولتها که توسط سازمانهای زیستمحیطی حمایت میشود، تضمین میکنند تا زمانی که موتورهای احتراق داخلی وجود داشته باشند، تعداد موتورهای توربوشارژ نیز رو به گسترش باشد. روانکاری مطلوب برای موتورهای توربوشارژ حیاتی است و باید از روغن مناسب برای خودروهای توربوشارژ استفاده کرد.
نقش و اهمیت روغن در موتورهای توربو
اکثر توربوشارژ رهای مدرن برای کنترل حرکت شفت اصلی از سیستم بلبرینگ ساده استفاده میکنند و برای روانکاری این دو جزء به روغن نیاز است. سلامت یاتاقانهای شافت توربو هم به روغن موتور مناسب با فشار بالا متکی است. اصولا شافت توربو در حالی که با سرعت حدود 240 هزار دور در دقیقه یا ۴۰۰۰هزار دور در ثانیه میچرخد، روی لایه روغن شناور است و حتی با روغنکاری مناسب، سرعت چرخش زیاد باعث ایجاد گرمای شدید در توربو میشود و همین موضوع نیاز به یک روغن مناسب را دوچندان میکند.
پس روانکاری به دفع گرمای توربو و افزایش عمر آن کمک میکند. اگر دما به اندازه زیاد بالا رود، گرما میتواند باعث نرم شدن اجزای فلزی توربوشارژ ر و درنتیجه خرابی فاجعه آمیز شود. با در نظر گرفتن دما و سرعتهای بسیار زیاد چرخش محور توربو، کمبود روغن حتی برای چند لحظه در طول کار با سرعت بالا میتواند منجر به ایجاد گرمایی شود که اجزای فلزی توربو را جوش میدهد و باعث قفل شدن توربو میشود.
علل رایج خرابی توربوشارژر
سه علت شناخته شده برای مشکلات توربوشارژ ر وجود دارد که به طور معمول منجر به خرابی میشود. وظیفه توربوشارژ ر این است که هوای فشرده را به محفظه احتراق موتور وارد کند، بنابراین منطقی است که یکی از علل رایج، سهلانگاری در تعویض فیلتر هوا باشد. دو علت دیگر خرابی توربو هم به روغنکاری ضعیف مربوط میشود. پس در خودروهای مجهز به توربوشارژ ر، تعویض روغن بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
علت اول: آلودگی روغن
با توجه به توضیحات ارائه شده در مورد اینکه روغن موتور چگونه اجزای داخلی توربو را روغنکاری میکند، جای تعجب نیست که روغن کثیف برای آنها بسیار مضر باشد. اجزای توربوشارژ ر با تلرانس های بسیار دقیق، معمولاً تا 1 میکرون ساخته میشوند. باید بدانید1 میکرون تقریباً 100 برابر از عرض موی انسان کوچکتر است. توربوشارژ رها با چنین درجه بالایی از دقت ساخته میشوند تا بتوانند سرعتهای بالای محور را حفظ کنند. هر تغییری در این تلرانس ها مشکلات بزرگی را برای توربو ایجاد میکند.
روغن به طور مکرر در موتور به گردش درمیآید و بهتدریج آلوده میشود. زیرا کربنی که در طول فرآیند احتراق ایجاد میشود، به صورت ذرات ریز در روغن موتور ظاهر میشود. درنهایت، غلظت بالای این ذرات در روغن به عنوان یک ساینده عمل میکند و باعث فرسایش سطوح یاتاقانها، محور و افزایش فاصله بین آنها شود. این دقیقاً همان چیزی است که شما نمیخواهید با آن روبرو شوید.
علت دوم: کمبود روغن
آلودگی روغن میتواند منجر به سایش زودرس اجزای داخلی توربو مانند یاتاقانها و محور اصلی شود، اما میتواند کمبود روغن را هم نتیجه دهد که مشکلی به همان اندازه جدی است. رسوب کربن بیش از حد در روغن، اجزای فلزی را فرسوده میکند و میتواند منجر به گرفتگی مجاری و سوراخهای روغن موتور شود. هرگونه انسداد در سوراخها یا لولهها منجر به مشکلات در تأمین روغن اجزای مختلف پیشرانه خواهد شد. کمبود روغن در موتور هرگز چیز خوبی نیست، زیرا زمانی که موتور از روغن محروم میشود، اجزای داخلی فلزی به یکدیگر برخورد میکنند که درنتیجه اصطکاک و گرمای شدیدی تولید میشود و درنهایت قفل شدن موتور یا بعضی اجزای فلزی آن را نتیجه میدهد. همین امر در مورد اجزای داخلی توربوشارژ ر نیز صدق میکند.
چه روغنی برای خودروهای توربو بهتر است؟
خوشبختانه، آلودگی و کمبود روغن در موتور مشکلات بسیار آسانی هستند. به طور عمومی تعویض منظم روغن موتور باید هر ۵ هزار کیلومتر انجام شود. البته با تکامل فناوری ساخت موتورها، این عدد برای برخی خودروها به ۸هزار کیلومتر کارکرد یا حتی بیشتر هم افزایش یافته است که برای اطلاع از زمان دقیق تعویض روغن خودرو باید به دفترچه راهنمای آن مراجعه کرد. علاوه بر زمان تعویض روغن، نوع روغن مورد استفاده برای یک خودرو به ویژه ماشینهای دارای موتور توربوشارژ بسیار اهمیت دارد. بهترین روغن برای موتورهای توربو روغنهای تمام سنتتیک به همراه فیلتر اورجینال و باکیفیت است
بهترین راه برای کاهش بروز مشکلات در موتورهای توربوشارژ ر ناشی از آلودگی یا کمبود روغن، کوتاه کردن فواصل تخلیه روغن و در عین حال استفاده از روان کنندههای فول سنتتیک با کیفیت بالا و فیلتر روغن مناسب است. استفاده از روغن فول سنتتیک تا حد زیادی به محافظت از توربو کمک میکند، زیرا به اندازه روغن موتور معمولی در طول فرآیند احتراق تجزیه نمیشود و ویسکوزیته خود را از دست نمیدهد. تجزیه کمتر به معنای آلودگی کمتر و آلودگی کمتر به معنای استهلاک پایینتر است.
روغن سنتتیک همچنین برای مقابله با دمای شدید تولید شده توسط محور اصلی توربوشارژ ر بسیار مناسبتر است و در انجام وظیفه حیاتی دفع گرما بهتر عمل میکند. ضمنا باید از فیلتر مخصوص روان کنندههای سنتتیک استفاده کنید. یک فیلتر روغن مخصوص میتواند ذرات کوچکتر را با دقت بیشتری فیلتر کند و این امر منجر به استهلاک کمتر توربو شود. محیط منحصربهفرد فیلتر روغن سنتتیک همچنین به فیلتر اجازه میدهد تا حدود دو برابر فیلتر روغن معمولی ذرات آلاینده را در خود نگه دارد. دو برابر ظرفیت نگهداری کثیفی چیز بسیار مهمی است و در افزایش طول عمر موتور و سیستم توربو تاثیر بسزایی دارد
روغن موتور سنتتیک چیست؟
روغن موتور سنتتیک روانکاری است که از ترکیبات و افزودنیهای مصنوعی تشکیل شده است. این ترکیبات با شکستن و سپس بازسازی مولکولهای نفت به دست میآیند. زیر میکروسکوپ، یک قطره روغن سنتتیک میلیونها مولکول را نشان میدهد که تقریباً همگی از نظر اندازه و ساختار یکسان هستند. برعکس، روغن معدنی یا معمولی با استفاده از نفت خام تصفیه شده ساخته میشود. یک قطره روغن معمولی زیر میکروسکوپ میلیونها مولکول را با اشکال، اندازهها و ساختارهای مختلف نشان میدهد. روغن سنتتیک میتواند کاملاً سنتتیک یا مخلوطی از سنتتیک باشد و از انواع پایههای متعدد به دست آید.
روغنهای فول سنتتیک از پایه سنتتیک استفاده میکنند، به طور منحصربهفرد مولکول به مولکول بدون استفاده از نفت طراحی شده و شامل افزودنیهایی برای کمک به تجزیه روغن هستند. روغن نیمه سنتتیک هم بر پایه روغن موتور معمولی و پایههای سنتتیک است. افزودن پایه سنتتیک به روغن معمولی، باعث کارکرد بهتر روغن و افزایش عمر موتور میشود.
انواع مختلفی از مواد سنتتیک با خواص و کاربردهای کاملاً متفاوت وجود دارد. با این حال، اکثر مواد سنتتیک مورد استفاده در خدمات خودرو پلی آلفائولفین (PAO) هستند.
روغن سنتتیک در مقابل روغن معمولی
اکثر خودروها قادر به استفاده از روغن موتور سنتتیک یا معدنی معمولی هستند که مطابق با مشخصات موسسه نفت آمریکا (API) و کمیته بینالمللی استانداردسازی و مشاوره روان کننده (ILSAC) باشد. با این حال، روغنهای سنتتیک اغلب به عنوان گزینه برتر نسبت به روغن معمولی به بازار عرضه میشوند. این عملکرد برتر ممکن است فقط به خواص معدودی مربوط بوده و به سایر موارد ارتباطی نداشته باشد. این امکان نیز وجود دارد که برخی از فرمولاسیونهای روغنهای معدنی معمولی در برخی خواص عملکرد برتر را نشان دهند.
سالها است که مطالعات متعددی برای مقایسه روغن موتور سنتتیک با روغن معدنی معمولی انجام شده است. به طور قابل توجهی، انجمن اتومبیل آمریکا (AAA) از آزمایشگاههای معتبر با استفاده از روشهای آزمون استاندارد انجمن (ASTM) برای بررسی تفاوتهای روغن موتور های معمولی در مقابل روغنهای کاملاً سنتتیک استفاده کرد.
موسسه AAA دریافت که به طور متوسط، روغنهای سنتتیک در آزمایش های انجام شده 47 درصد از روغنهای معمولی عملکرد بهتری داشتند. تستهای منتخب چندین ویژگی فیزیکی، شیمیایی و عملکردی مهم از جمله پایداری برشی، تشکیل رسوب، فراریت، پمپاژ در دماهای پایین، مقاومت در برابر اکسیداسیون و تغییرات رئولوژیکی (ویسکوزیته) ناشی از اکسیداسیون را ارزیابی کردند.
طبق گزارشها، استفاده از روغن موتور سینتتیک به سرعت در حال تبدیل شدن به یک استاندارد است، به طوری که تقریباً 70 درصد از خودروهای جدید مدل 2019 باید از روغن کاملاً سنتتیک یا مخلوط سنتتیک استفاده میکردند.
اگرچه روغن موتور معمولی در اکثر موارد به اندازه کافی موتور خودرو را روغنکاری میکند، اما استفاده از آن معایبی هم دارد. این معایب ممکن است بسته به عوامل مختلفی مانند سیالیت کم در دماهای بسیار پایین، پایداری حرارتی و اکسیداتیو (پایداری شیمیایی طولانی مدت در دماهای بالا) و محافظت ویسکوزیته (در برابر سایش و اصطکاک) در فشارهای زیاد موتور و دماهای بالا، قابل درک باشند.
مزایا و معایب روغن سنتتیک
در این متن به بررسی مزایا و معایب استفاده از روغن سنتتیک به جای روغن موتور معمولی پرداخته میشود. روغنهای سنتتیک در مقایسه با روغنهای موتور معمولی، مزایای قابل توجهی را ارائه میدهند. در ادامه به برخی از مهمترین مزایای روغنهای سنتتیک (PAO) نسبت به روغنهای موتور معمولی اشاره شده است. توجه داشته باشید ترکیب همه روغنهای سنتتیک یکسان نیست و خواص آنها میتواند کمی باهم متفاوت باشد.
روغنهای معدنی معمولی در شرایط خاص، بیشتر در معرض تخریب شیمیایی (اکسیداسیون) نسبت به روغنهای سنتتیک قرار دارند. این شرایط مخرب شامل محصولات احتراق، آلودگی سوخت، آلودگی آب، ذرات فلز، اسیدها، عوامل اکسیدکننده و حرارت شدید (ناشی از احتراق) میشود. مواجه شدن با این شرایط به طور معمول در موتورها اتفاق میافتد و تخریب روغن ناشی از آن میتواند باعث ایجاد لجن، رسوب، خوردگی، تغییر ویسکوزیته و اختلال در عملکرد موتور به ویژه موتورهای توربو شود.
روغنهای سنتتیک به طور طبیعی دارای شاخص گرانروی بالاتری هستند. این بدان معناست که ویسکوزیته با تغییر دما در طول راهاندازی و شرایط کارکرد عادی موتور، کمتر تغییر میکند (ثبات بیشتری دارد). ویسکوزیته یا گرانروی یک خاصیت مهم روانکنندهها است که ضخامت فیلم یا فاصله بین سطوح فلزی را که روی هم میلغزند یا میچرخند، ایجاد میکند. بدون این ضخامت، اصطکاک و ساییدگی بیش از حد رخ میدهد و احتمال خرابی توربو بیشتر میشود
در دماهای بسیار پایین، روغنهای معدنی (نسبت به روغنهای سنتتیک) احتمال بیشتری دارد آنقدر غلیظ (ویسکوزیته بالا) شوند که غیرقابل پمپاژ شده و یا به طور موثر در موتور گردش نکنند. عدم گردش روغن میتواند باعث کمبود روانکاری و خرابی موتور و شفت توربو شود.
روغنهای موتور سنتتیک به طور کلی نسبت به روغنهای معدنی فرار کمتری دارند. این بدان معناست که روغن کمتری وارد جریان خروجی موتور شده و باعث آلودگی هوا میشود.
احتمالاً بزرگترین مزیت و دلیلی که باعث محبوبیت روغن سنتتیک شده، طول عمر بیشتر آن نسبت به روغن معمولی است. فاصله زمانی توصیه شده برای تعویض روغن سنتتیک حدود ۸ تا ۱۰هزار کیلومتر است و برخی از برندها فواصل بسیار طولانیتری مثل ۲۰ تا ۳۰هزار کیلومتر را تبلیغ میکنند. به طور کلی صرفنظر از نوع روغنی که استفاده میکنید، همچنان توصیه میشود روغن خود را در فواصل زمانی منظم توصیه شده توسط سازنده خودرو، تعویض کنید.
به طور خلاصه روغنهای سنتتیک دارای نقاط ضعف و قوت زیر هستند:
مزایای روغن موتور سنتتیک:
عملکرد بهتر در دماهای بالا و پایین: روغن سنتتیک در برابر اکسیداسیون و حرارت مقاومتر است، به این معنی که در دمای بالا و پایین عملکرد بهتری نسبت به روغن معمولی دارد. این امر میتواند به افزایش عمر موتور و کاهش اصطکاک کمک کند.
حفاظت بهتر از موتور: روغن سنتتیک به دلیل داشتن مولکولهای یکنواختتر، از سطوح موتور در برابر سایش و خوردگی بهتر محافظت کند، درنتیجه برای موتورهای توربو که تحت تنش بیشتری قرار دارند، روغن تمام سنتتیک گزینه بسیار بهتری مربوط میشود
عمر طولانیتر: روغن سنتتیک میتواند تا دو برابر بیشتر از روغن معمولی عمر کند، به این معنی که نیاز به تعویض روغن کمتری خواهید داشت.
بهبود عملکرد موتور: روغن سنتتیک میتواند به بهبود شتاب، قدرت و راندمان موتور کمک کند.
کاهش انتشار گازهای گلخانهای: روغن سنتتیک میتواند به کاهش انتشار گازهای گلخانهای از اگزوز خودرو کمک کند.
معایب روغن موتور سنتتیک:
هزینه: روغن سنتتیک به طور قابل توجهی گرانتر از روغن معمولی است.
سازگاری: همه موتورها با روغن سنتتیک سازگار نیستند. قبل از استفاده از روغن سنتتیک در خودرو، دفترچه راهنمای مالک خودرو را بررسی کنید.
توصیههای سازنده: همیشه دفترچه راهنمای مالک خود را برای تعیین نوع روغن موتور توصیه شده توسط سازنده بررسی کنید.
در ادامه به برخی از معایب روغن سنتتیک که باید به آنها توجه کرد، اشاره شده است:
احتمالاً بارزترین عیب روغن سنتتیک، هزینه بالای آن است. قیمت روغن سنتتیک تقریباً دو تا چهار برابر قیمت روغن معمولی است.
روغنهای سنتتیک ممکن است در شرایط نگهداری سرد بیشتر مستعد رسوبگذاری افزودنیهای خود باشند. این موضوع باعث لایهبندی شدن برخی افزودنیها شده و به طور بالقوه میتواند منجر به جداسازی کامل آنها از روغن شود.
نکاتی برای انتخاب روغن مناسب:
نوع موتور: نوع موتور شما مهمترین عاملی است که باید هنگام انتخاب روغن در نظر بگیرید. به دفترچه راهنمای خودروی خود مراجعه کنید تا نوع روغن توصیه شده توسط سازنده را پیدا کنید. اما به طور کلی روغن تمام سنتتیک برای موتورهای توربو بهتر است ، مگر اینکه شرکت سازنده خودرو نظر دیگری داشته باشد و روغن متفاوتی را پیشنهاد دهد.
شرایط رانندگی: شرایط رانندگی خود را در نظر بگیرید. اگر در شرایط سخت رانندگی میکنید، مانند رانندگی در دمای بالا یا فشار زیاد روی موتور، ممکن است به روغن خاص نیاز داشته باشید.
بودجه: بودجه خود را در نظر بگیرید. روغنهای سنتتیک به طور قابل توجهی گرانتر از روغنهای معمولی هستند.
انواع روغنهای موتور سنتتیک
وغن سنتتیک مورد استفاده در وسایل نقلیه موتوری از روغنهای پایه تصفیه میشود. موسسه استاندارد نفت آمریکا (API) روغنهای پایه را به پنج دسته تقسیم میکند. سه دسته اول روغنهایی هستند که از نفت خام استخراج میشوند. روغنهای پایه گروه IV کاملا سنتتیک هستند و گروه V حاوی تمام روغنهای پایهای است که در چهار گروه اول قرار ندارند. API دو مورد از رایجترین روغنهای پایه مورد استفاده برای روغن سنتتیک را به عنوان پلی آلفائولفین (PAO) و استر (دی استر و پلی ال) معرفی میکند.
روغن PAO رایجترین نوع روغن پایه سنتتیک هستند که امروزه به دلیل قیمت متوسط و معایب کم مورد استفاده قرار میگیرند. PAO ها روغنهای پایه گروه IV هستند و از نظر ترکیب شیمیایی شبیه روغن معدنی هستند، اما این نکته که آنها به دست بشر ساخته شدهاند و مستقیما از دل زمین استخراج نشدهاند، آنها را خالصتر میکند. مزایای PAO ها عبارتند از بهبود اکسیداسیون و پایداری حرارتی، فراریت کم (پتانسیل تغییر سریع)، دفع حرارت خوب، نقطه ریزش پایین (دمایی که در آن یک مایع توانایی جریان خود را از دست میدهد) و عاری بودن از مولکولهای مومی. این بدان معناست که این دست روغنها برای موتورهای توربو تا حد زیادی مناسب هستند.
استرها - یک روغنپایه گروه V که از روغنهای استر ساخته شده است. این روغن از واکنش اسیدها و الکلها با مولکولهای آب که از هم جدا میشوند، ایجاد میشود. رایجترین استرهای مورد استفاده برای روغن موتور سنتتیک دی استر و استرهای پلی ال هستند.
آیا در موتورهای توربو باید حتما از روغن تمام سنتتیک استفاده کرد؟
همانطور که ذکر شد، شرایط سخت و فشار زیاد روی موتور استفاده از روغنهای سنتتیک را ضروری میکند. البته روغن مناسب هر موتور همانی است که سازنده اعلام کرده و در دفترچه راهنمای مالک درج نموده است و باید حتما از همان نوع روانکار برای موتور خودرو استفاده کرد. با این وجود، در زیر کاربردهای خودروهای سواری که برای روغن موتور های سنتتیک ایده آل هستند، آورده شده است:
موتورهای با کارایی بالا: نمونههای زیادی از خودروهای اسپرت رده بالا و حتی شاسی بلندها وجود دارد که قیمت آنها بالا است و انتظار عملکرد و دوام فنی زیادی از آنها میرود.
رانندگی پرشتاب و تحت فشار: اگر درگیر شتاب و درگ و این موضوعات هستید، برای کسب مزیت بیشتر در امر قدرت، استقامت و قابلیت اطمینان موتور، حتما هزینه بیشتر برای استفاده از روغن تمام سنتتیک را پرداخت کنید
موتورهای خودروهای لوکس: برخی از سدانهای لوکس آنقدر گران هستند که استفاده از هر چیزی به غیر از روغن سنتتیک با عقل سلیم مغایرت دارد.
استارتهای سرد شدید: برخی از روغنهای سنتتیک میتوانند استارتهای سرد را بدون مشکل در دوران میل لنگ یا کاهش فشار روغن در دمای تا 40- درجه سانتیگراد تحمل کنند.
تخلیههای طولانی: اگر محاسبات (تجزیه و تحلیل هزینه/سود) را انجام دادهاید و معتقدید که خودرو، عادات رانندگی و شرایط آب و هوایی شما در مجموع گزینههای ایده آلی برای تخلیههای طولانیتر روغن موتور هستند، روغنهای سنتتیک بهترین شانس و حاشیه ایمنی را به شما میدهند. یعنی مجازید در دورهای زمانی طولانیتر آنها را تعویض کنید، بدون آنکه نگران خرابی موتور شوید
بوکسل کردن و حمل بارهای سنگین: سرعت کم، بار زیاد (به عنوان مثال یدک کشی)، تپههای طولانی، موتور با مسافت پیموده شده بالا، فاصله سرویس روغن طولانی و دمای محیط بالا بدترین سناریوها برای طول عمر موتور هستند. در این موارد است که فیلمهای روغن بسیار نازک میشوند و سایش بالا میتواند رخ دهد. این مشکل را میتوان با استفاده از روغنهای سنتتیک ممتاز و اورجینال جبران کرد.
عمر طولانی موتور: بنا به دلایلی که توضیح داده شد، روغن سنتتیک میتواند طول عمر پیشرانه خودرو، به ویژه موتورهای توربو را افزایش دهد و احتمال خرابی سامانه توربوشارژ ر را کم کند
سخن پایانی
به طور کلی روغن تمام سنتتیک برای موتورهای توربو مناسب است و طول عمر این موتورها را افزایش میدهد اما برای تشخیص دقیق نوع روغن مناسب موتور خود حتما موارد زیر را در نظر بگیرید
به دفترچه راهنمای خودروی خود مراجعه کنید: این نکته اولین و بهترین منبع اطلاعات برای انتخاب روغن موتور مناسب است. سازنده خودرو، نوع و درجه ویسکوزیته روغن مورد نیاز موتور شما را مشخص میکند و باید حتما براساس آن عمل کنید
نوع رانندگی خود را در نظر بگیرید: اگر در شرایط سخت رانندگی میکنید، مانند رانندگی در دمای بالا یا حمل بار سنگین، جادههای کوهستانی و ...، ممکن است به روغن موتور با کارایی بالا نیاز داشته باشید.
برندهای مختلف را مقایسه کنید: قیمت، کیفیت و ویژگیهای مختلف روغن موتور های مختلف را قبل از انتخاب مقایسه کنید.
از یک مکانیک معتمد کمک بگیرید: اگر در انتخاب روغن موتور مناسب برای خودروی خود مشکل دارید، میتوانید از یک مکانیک معتمد کمک بگیرید.