گفتنی است خوشه قلائص که در صورت فلکی ثور قابل مشاهده است، خوشهای باز و متشکل از صدها ستاره است. خوشههای باز مانند قلائص، مجموعهای از ستارگان هستند که گمان میرود در یک زمان و از یک ابر عظیم گاز و غبار تشکیل شده باشند. به همین دلیل، ستارههای درون این نوع خوشه دارای ویژگیهای اساسی مشترکی مانند ترکیبات شیمیایی و سن هستند.
به منظور تشخیص نزدیکترین سیاهچالهها به زمین، یک گروه به رهبری استفانو تورنیامنتی (محقق پسا دکتری در دانشگاه پادوآ)، دست به شبیهسازی حرکات و تکامل ستارگان در قلائص زدند. این شبیهسازی سیاهچالههای موجود را نیز در بر میگرفت. سپس دانشمندان نتایج این شبیهسازی را با مشاهدات واقعی که قبلاً از سرعتها و موقعیتهای جمعیت ستارهای خوشه باز به دست آمده بودند، مقایسه کردند. لازم به ذکر است که مجموعه دادههای اخیر، خود مدیون تلسکوپ فضایی گایا است.
تورنیامنتی در بیانیهای گفته است: «شبیهسازیهای ما تنها زمانی میتوانند به طور همزمان با جرم و اندازه قلائص مطابقت داشته باشند که هماکنون برخی از سیاهچالهها در مرکز خوشه وجود داشته باشند و یا تا همین اواخر نیز در آنجا بوده باشند.
تورنیامنتی و همکارانش دریافتند مدلهایی که به بهترین وجه با مشاهدات قلائص مطابقت دارند، مدلهایی هستند که شامل دو یا سه سیاهچاله در داخل خوشه ستارهای میباشند. گذشته از این، شبیهسازیهای شامل سیاهچالههایی در خوشه ستارهای که از نظر تئوری بیش از ۱۵۰ میلیون سال پیش پرتاب شدهاند نیز با دادههای گایا مطابقت داشتند.
گفته میشود این امر به این دلیل است که اگر آن سیاهچالهها در زمانی که خوشه حدود یک چهارم سن کنونی خود یعنی تقریباً ۶۲۵ میلیون سال بود و با شدت زیادی از قلائص پرتاب میشد، مجموعه ستارگان به اندازهای تکامل نمییافتند که شواهد مبنی بر وجود قبلی آنها را از بین ببرند.
محققان توضیح میدهند که حتی اگر سیاهچالهها تا به حال از قلائص به بیرون پرتاب شده باشند، همچنان نزدیکترین سیاهچالهها به زمین باقی خواهند ماند. این مسئله بر اساس شبیهسازیها است که نشان میدهند اگر سیاهچالهها در حال حاضر در قلائص نباشند، همچنان به آن نزدیک هستند.
صاحبان پیشین رکورد نزدیکترین سیاهچاله به زمین Gaia BH1 و Gaia BH2 بودند که همانطور که از نام آنها پیداست، در سال گذشته با دادههای Gaia کشف شدند.
سیاهچاله Gaia BH1 در فاصله ۱۵۶۰ سال نوری از زمین قرار دارد، در حالی که Gaia BH2 حدود ۳۸۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. اگر این دادهها نشان میدهند که هر دو سیاهچاله در حیاط خلوت زمین قرار دارند (حداقل از نظر کیهانی)، اما همچنان بیش از ۱۰ و ۲۰ برابر دورتر از خوشه قلائص و دو یا سه سیاهچاله احتمالی آن هستند.
هم این تحقیق جدید و هم کشف قبلی گایا BH1 و BH2 نشان میدهند که پرتاب تلسکوپ گایا در سال ۲۰۱۳ تا حد زیادی ستارهشناسی را متحول کرده است. این تلسکوپ فضایی این امکان را برای ستارهشناسان فراهم کرد تا موقعیت و سرعت ستارگان منفرد را در خوشههایی مانند قلائص برای نخستینبار مطالعه کنند.
گایا زمینهساز چنین پیشرفتهایی است؛ زیرا میتواند موقعیت و حرکت میلیاردها ستاره را در پسزمینه آسمان اندازهگیری کند. ردیابی حرکات ستارهها با چنین دقت بالایی کمک میکند تا تأثیرات گرانشی روی این ستارگان آشکار شود، حتی اگر این تأثیر از اجسام پنهان مانند سیاهچالههای کوچک ستارهای باشد.
مارک گیلس (نویسنده و محقق دانشگاه بارسلونا) میگوید: «این مشاهدات به ما کمک میکنند تا بفهمیم حضور سیاهچالهها چگونه بر تکامل خوشههای ستارهای تأثیر میگذارد. این نتایج همچنین در مورد نحوه توزیع این اجرام مرموز در سراسر کهکشان یک بینشی مناسب میدهد».
گفتنی است پژوهشهای این گروه در سال گذشته و در نشریهٔ Monthly Notices of the Royal Astronomical Society منتشر شد.